دەربارەی حکومەتی دژە شۆڕشی “نیشتمانی”، و ئەرکەکانمان

0
موئەیەد ئەحمەد
مێژووی ململانێی سیاسی و کۆمەڵایەتی بە ڕاپەڕینی ئۆکتۆبەری (٢٠١٩) گەیشتە قۆناغێک لەعێراقدا کە ناتوانرێ بگەڕێنرێتەدواوە، ئەمەش لەڕووی ئەو پەرەسەندنەی کە ڕوویداوە لە پەیوەندی نێوان چینەکانی ناو ئەم وڵاتە و لەڕووی ئەو کوتەکەی کە ڕاپەرین سرەواندیە هێزەکانی ڕژێم و سرەواندیشیە‌ هێژمۆنی فیکری و سیاسی و بەها کۆنەپەرست و پیاوسالاریەکانیان لە ئاستی کۆمەڵگەدا.
ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختـە دوای سەرکوتی خوێناوی ڕاپەڕین، وە ململانێکانی ئێستاش لەنێو کەمپی هێزەکانی ڕژێمدا لەسەر شێوەی حکومەت و ڕەوەندەکانی تر، سەرجەمیان بریتین لە سیاسەت و کردار و تاکتیکی دژە شۆڕشی هێزە کۆنەپەرستەکان کە بە سەرکوتی بێ پەردە و خنکاندنی ڕاپەڕین توانیویانە دەسەڵاتی خۆیان بسەپێنـنەوە.
هەموو ئەم تاکتیک و سیاسەتانە، لە لایەک تەواوکەری سەرکوتی ڕاپەڕینەکە و هەوڵدانن بۆ ڕێگرتن لە شۆڕشی داهاتوو، وە لە لایەکی دیکەوە، هەوڵوتەقەلان بەمەبەستی جێگیرکردنی سیستەمی سیاسی و دەوڵەتی بۆرژوازی لە عێراقدا لەسەر بنەمای دابەشکردنی کۆمەڵگا بۆ پێکهاتە ئیسنۆ-تائـیفیـیەکان (Ethno-sectarian) و جێگێرکردنی ئایدیۆلۆژیای ڕەسمی دەوڵەت بەوەی کە ئیسلامی و قەومیـیە.
بە لەبەرچاوگرتنی هەموو ئەمانە، ململانێی ئێستاش لەسەر گۆڕینی شکڵ و شێوەی حکومەت لەنێو ڕژێمی سیاسی پشکپشکێنەی عیراق، لە حکومەتی “تەوافوق”یەوە بۆ “زۆرینەی نێشتیمانی”، جیاناکرێتەوە لەو گۆڕانەی کە هاتۆتەدی لە پەیوەندی نێوان چین و توێژەکانی ناو کۆمەڵگای عێراقدا، وە جیاش ناکرێتەوە لە ڕەنگدانەوەی ئەم گۆڕانە لەسەر جیگەوڕێگەی باڵ و ڕەوتەکانی ڕژیم و سیاسەت و ستراتیژیەکانیان. هەڵبژاردنەکەی ئەم دواییە کە لەبنەڕەتدا لەڕووی بەشداریکردنی هاوڵاتیانەوە پەڕپوت بوو، ڕێژەی دەنگەکانی سەرجەمی لایەنەکانی دەسەڵاتی بە شێوەیەکی بەرچاو کەمکردۆتەوە و پێگە و هێزی هەندێکیانی بەرامبەر بە هەندێکی تریان گۆڕیوە.
مەسەلەی بناغەیی لەم گۆڕانەدا دابەزینی ڕێژەی ئەو بەشەی ئیسلامی سیاسیە کە نوێنەرایەتی دەکرێت لە لایەن ئەوەی پێی دەوترێ “چوارچێوەی هەماهەنگی” و پاشەکشەی ڕێژەیـیەتی لە شانۆی ئەو ململانێیە سیاسیـیەی کە ئەگوزەرێ سەرباری پەیوەندی نزیکی لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران و خاوەنداریەتی بۆ ئەو هەموو پولوپارە و هێزە چەکداریە میلیشیایـیەی کە هەیەتی.
هۆکاری جەوهەری لە پێداگری ڕەوتی سەدر لەسەر حکومەتی “زۆرینە”
لە ڕوخساری دەرەوەی ململانێکاندا دەربارەی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار و پێکهێنانی “حکومەتی زۆرینەی نیشتیمانی” و هەوڵەکانیان بۆ بەهێزکردنی ڕژێمی سیاسی ئیستا، هەروەها لە هەموو چرکە ساتەکانی ئەم ململانێ و هەوڵانەدا، بەڕوونی سیمای فشار و کاریگەرییەکانی هێز و جەمسەرێکی تر دەبینین، جەمسەری جەماوەری کرێکاران و هەژارکراوان و چەوساوەکان و خەباتی ئازادیخوازانەیان، کە سەرەڕای باری ناهەموار و نارەحەتی جۆراوجۆر، هەڕەشە و فشارێکی گەورە پێکدەهێنن لەسەر ناوەندی سیاسی و ستراتیژی بۆرژوازی فەرمانڕەوا و ڕەوەندە سیاسی و فیکریـیە سەرەکیەکانی وڵات.
“حکومەتی زۆرینەی نێشتمانی”، کە سەدر ئەیەوێت پێکیبهێنێ، شتێک نیە جگە لە فۆرمێکی سیاسی پڕ لە قەیران و ناکۆکی، تا لە ڕێگەیەوە فشار و مەترسیەکانی ئەم جەمسەرەی تر پوچەڵ بکاتەوە، ‌هەروەک چۆن هەڵبژاردنی پێشوەختە و ژمارەیەک لە مانۆڕ و سیاسەتی تری هێزەکانی ڕژێم پاش سەرکوتی ڕاپەرێنی ئۆکتۆبەر گرتنەبەری ئەم شێوازە بوو.
ڕەوتی سەدر ئەم ستراتیژ و سیاسەتە نوێـیە دەخاتەڕوو نەک لەبەرئەوەی بڕیارێکی ئارەزوومەندانەیە کە بەئاسانی دەتوانرێت وەلابنرێت وەیا بڕیارێک بێت هۆکار و هاندەرەکەی لابردنی نوری مالکی بێت لە حکومەتی داهاتوو بەهۆی هەڵوێستی شەخسی موقتەدا سەدر لە بەرامبەریدا، بەڵکو لەبەرئەوە دەیخاتەڕوو کە ئەم ستراتیژە پێویستیەکی پەرەسەندنی بارودۆخی سیاسی و کۆمەڵایەتیی و ناکۆکییەکانیەتی لەناو عێراقدا، بەتایبەتی توندوتیژبوونەوەی قەیرانەکانی ڕەوتی سەدر کە بریتییە لە کەمبوونەوەی کاریگەری و لەرزۆکی بنکە کۆمەڵایەتیەکەی لەناو هەژاران و کارگەران و بێبەشکراوان لە ناوەڕاست و خواروی عێراقدا.
چ “حکومەتێکی تەوافوقی” بە شیوەی جاران و چ “حکومەتێکی زۆرینە” کە بەشێوەیەکی سەرەکی لە هێزەکانی ڕەوتی سەدر و “چوارچێوەی هەماهەنگی” پێکبهێنری، ناتوانێت سەدریـیەکان لەو بنبەستە ڕزگاربکات یان یارمەتیان بدات کاریگەری ئەو قەیرانەی کە دەرگیریانە کەمبکاتەوە، چونکە هەردوو جۆری حوکمەتەکە بەناچاری قەیرانی سەدریەکان توندوتیژتر ئەکاتەوە و ڕەوەندی لەدەستدانی بنکە کۆمەڵایەتیەکەیان زیاتر ئەکات. ئەمە هۆکاری جەوهەری و بنەڕەتی پێداگری سەدر و ڕەوتەکەیەتی لەسەر پێکهێنانی حکومەتی “زۆرینەی نیشتمانی” بەهاوپەیمانی نە لەگەڵ هێزەکانی “چوارچێوەی هەماهەنگی” بەگشتی، بەڵکو لەگەڵ هێزەکانی دەرەوەی ئەم چوارچێوەیە واتە لەگەڵ هێزەکانی دەرەوەی ناوچەکانی ژیر نفوزی خۆی.
ئەوەی کە ڕەوتی سەدر ئەیچنێتەوە لە سیاسەتە پراگماتیکیەکانی بۆ کرانەوە بەڕووی ئەو شتەی کە پێی دەڵێن “قووڵایی عەرەبی” ناوچەیی، واتە وڵاتانی عەرەبی و بەتایبەتی وڵاتانی کەنداو، هەروەها بەستنی هاوپەیمانی پەڕلەمانی لەگەڵ حیزب و هێزەکانی ناوخۆی عێراق “بلۆکی سیادە” و “پارتی دیموکراتی کوردستان” (پارتی)، کە بەجۆرێک پەیوەستن بەم وڵاتانەوە، بەهێزکردنی ستراتیژ و بەرژەوەندیەکانی ئەم ڕەوتەیە وەک ڕەوتێکی سیاسی تایفی حکومەتیی. دیارە، هاتنەناوەوەی هەندێک لەوانەی لە “چوارچێوەی هەماهەنگی”دان، چ وەک تاک یان قەوارەی جیا کاریگەریـیەکی خراپی ئەوتۆی نابێت لەسەر ستراتیژی سەدر بۆ پێکهێنانی حکومەتی “زۆرینەی نیشتمانی”.
حکومەتی زۆرینە” و ناوەڕۆکی چینایەتی بۆرژوازی دەوڵەت و ڕژێم
هاوپەیمانی سێ قۆڵی ئێستای نیوان ڕەوتی سەدر و پارتی و کوتلەی “سەروەریی” (کە پێکهاتووە لە “پێشکەوتن” و”عەزم”)، بۆ پێکهێنانی حکومەتی زۆرینە، لە یەکەم نیگادا وا دەرئەکەوێت کە ڕەوتی سەدر لەدەرەوەی چوارچێوەی تایفەگەری وقەومیەوە بەرەو پێکهێنانی حکومەت ڕۆیشتبێت.
بەواتایەکی تر، وا دەرئەکەوێت کە ئەم ڕەوتە بە تایبەتی تائیفەگەری تێپەڕاندبێ و توانیبێتی لەسەر بنەمای “زۆرینەی سیاسی نیشتمانی” حکوومەتێک پێکبهێنێت لە سەرئاستی وڵات، و هەر ئەمەشە کە هێزەکانی هاوپەیمانی سێ قۆڵی و میدیاکانیان و میدیای ڕژێم بەردەوام تەپڵی بۆ لێئەدەن ئەوەی کە ئەمە حکومەتێکی”نیشتمانی”یە و خاڵی دەستپێکردنە بۆ دامەزراندنی “دەوڵەتی عێراق” و “گەڕاندنەوەی جیگەوڕێگەی نێودەوڵەتی عێراق” و..‌هتد.
تێڕمانێکی کورت لەم دیمەنە و ئەم سیناریۆیە ئەوەمان بۆ دەردەخات کە خودی پڕۆژەکە لە بناغەوە لەسەر بنەمای هاوپەیمانی سێ هێزی قەومی و تایفی بۆرژوازی دامەزراوە و ڕێک نوێنەرایەتی ئەم جۆرە دابەشکردنەی کۆمەڵگەیە. هەروەها ئەوەشمان نیشان دەدات کە ئەم جۆرە حکومەتە لە چوارچێوەی سیستەمی تائیفی و قەومی ئیستا تێناپەڕێ و نابیت بە حکومەتێکی بۆرژوایی کە لەسەر بنەمای شوناسی سیاسی و ئایدیۆلۆژی بۆرژوازی کە پێی دەوترێ شوناسی”عێراقی” دامەزرابێت دیارە ئەمەش بەهەموو ئەو هاتوهاوارەش کە لەم باریەوە ئەکرێت و لەگەڵ هەموو ئەو بەرژەوەندیە ماددییە ئابووری و کۆمەڵایەتییە هاوبەشەشەوە کە ئەم هیزانەی هاوپەیمانی بەیەکەوە گرێ ئەداتەوە وەک نوێنەری بەرژەوندیە گشتیەکانی سەرمایە لەسەر ئاستی عێراق.
ناوەرۆکی چینایەتی بۆرژوایی دەوڵەت لە عێراق و حکومەتی ئێستا و حکومەتی بەناو “زۆرینەی نیشتمانی” لە بناغەدا بەو پەیوەندییە زۆرەملێ و سەرکوتگەرەیە دیاریئەکرێت کە ئەم دەوڵەت و حکومەتە هەیەتی لەگەڵ چینی کرێکار و جەماوەری زەحمەتکێش و بێبەشکراواندا، ئەم پەیوەندیـیە سەرکوتگەریە ئەو فاکتەرە هاوبەش و یەکلاکەرەوەیە کە ‌هێزە بورژوا تائیفەگەر و قەومی و لیبراڵی و ڕیفۆرمیست و تەنانەت (تشرینییەکان) و هاوپەیمانە پەرلەمانیەکانیان لە “نەوەی نوێ”، پێکەوە دەبەسێتەوە بەرامبەر کرێکاران و زەحمەتکێشان.
پەرتەوازەیی سیستەمی سیاسی وڵات و دابەشبوونی ڕۆڵ و دەورەکان لەسەربنەمای نەتەوە و مەزهەبە جیاوازەکان، بەو هۆیەوە سەرکوتی چینی کرێکار و جەماوەری زەحمەتکێش و چەوساندنەوەی ژنان و سەرکوتی گەنجان لە سنوری ناوچەکانی بوونی هاوڵاتیان لەم بەناو “پێکهاتانە”دا، درێژکراوەی پێویست و تەواوکەری ئەم پەیوەندییە زۆرەملێیە چینایەتییەی دەوڵەتی ئەم سەردەمە و حکومەتی ئیستا و داهاتووی عێراقێشە، لەپەیوەند بە کرێکاران و جەماوەرەی چەوساوەوە.
تیشرینییەکانی “بزووتنەوەی ئیمتیداد” و هاوپەیمانانیان لە “نەوەی نوێ” لە ڕاستیدا ئامراز و قەوارەی سیاسین بۆ ئەوەی بزووتنەوەی شۆڕشگێڕی لەباربەرن و کاریگەری وزەی شۆڕشگێڕی لەکاربخات و بیخاتە ناو ئامێری سەرکوتکەری دەوڵەتی بورژوازی و پەرلەمانە کەیەوە و هەموو ئەمانەش بە ناوی ڕیفۆرم و ڕاپەڕین و چاوەڕوانیـیەکانی گەنجانەوە.
واقع ئەوەیە کە حکومەت و سیستەمی سیاسی نۆێنەرێکی تەواوی هێز و تۆێژە بۆرژوازیە قەومی و تائیفییە جیاوازەکانە لە عەرەبی زمان و کوردی زمان و ئەوانی تر و لە تائیفە ئایینیەکانی سووننە و شیعە، هتد، وهیچ شتێک لەگۆڕی نیە کە ناوی بەرژەوەندی جەماوەری کرێکاران و زەحمەتکێشان و نەداران بێت یا ناوی جەماوەر بێت بەگشتی لەم سیستمەدا، نە لەئاستی ناوچەکانی ژێر کۆنترۆڵیان و نە لەئاستی وڵات، وە هیچ شتێکیش نیە ناوی “وڵات” و”عێراق” بێت جگە لە هێماکانیان کە بەرژەوەندییە سیاسی و ئایدئۆلۆژیە چینایەتیە بۆرژوازیەکان بەرجەستە ئەکەنەوە.
هەربۆیە ئەوەی کە هەیە و بەرجەستەیە، بەرژوەندی دژ بەیەکی سەرمایە و کارە و بەرژەوەندی تۆیژ و هێزە بۆرژوا قەومی و مەزهەبییە جیاوازەکانە کە لە ململانێدان لەگەڵ یەکتر، بەڵام لە نێو یەکپارچەیی گشتی خۆیاندا وەک نوێنەری سەرمایە بەڕووی کرێکاران و زەحمەتکێشان و خەباتیاندا. هەموو ئەو زوڕنایانەی کە هەڵدەخۆینی بەسەر حکومەتێکی”نیشتمانی” و حکومەتێکی “زۆرینەی سیاسی نیشتمانی” جگە لە شاردنەوەی ئەو واقیعە چینایەتیانە هیچی ترنین.
ڕاستە حکومەتی”زۆرینەی سیاسی نیشتمانی” تاڕادەیەک جیاوازە لە “حکومەتی تەوافوقی” بەوەی کە لە باشترین حاڵەتدا ژمارەیەک لە حیزب و هێزە بەشدارەکان لە پرۆسەی سیاسیدا ئەخاتە دەرەوەی بازنەی چێژوەرگرتن لە تاڵانیی حکومەتی داهاتوو و وەزارەتەکانی لە کاتیکدا ئەو حزب و هێزانە پێویستیانە بۆ دریژەدان بە جێگەوڕیگەیان لە هاوکێشەکانی هێز و دەسەڵات لە عێراقدا، وە هەروەها زیان ئەگەیەنێ بە بەرژەوەندە جێوسیاسیەکانی کۆماری ئیسلامی ئیران لە عێراقدا. بەڵام ئەمە لە کاراکتەری ڕژێمێک کە هەیە ناگۆڕێت و هەروەها ئەم هێزە ئۆپۆزیسیۆنە بۆرژوازیانە لە کایەی سیاسی وەدەرنانێ و تەنانەت دەرگاشیان بەسەردا داناخات کە ڕۆڵگەلێک لە حکومەتدا ببینن و ئیمتیازاتی پەرلەمانیان وەربگرن. ئەمە جگە لەوەی کە ناتوانرێ پەتە نێودەوڵەتی و ناوچەییەکانیان بپچڕێنێ کە گرێیان ئەداتەوە بە ئێران و هاوپەیمانەکانی و میلیشیاکانیەوە لەوڵاتانی تر کە کۆمەک و چەک و هاوکاری لۆجستییان بۆ دابین دەکەن.
ئەمەش دەمانگەیەنێتە خاڵێکی بنەڕەتی تر ئەویش ئەوەیە کە بارودۆخی سیاسی عێراق و کاراکتەری هێزە سیاسیەکانی دەسەڵات بە ڕاستەوخۆییی لایەنی ناوچەیی و نێودەوڵەتیان هەیە. هێشتا سیستەمی سیاسی و دەوڵەتی بۆرژوازی لە عێراقدا کراوەیە بۆ دەستێوەردانی جیۆپۆلەتیکی و جیۆ ستراتژی بەتایبەتی لە لایەن هێزە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکانەوە: ئێران، عەرەبستانی سعوودی، ئەمریکا، تورکیا و ئیمارات. نەبوونی هێزەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی لە حکومەتدا یان کەمی ژمارەی کورسیەکانیان زەربەی دیاریکراویان لێئەدا، بەڵام نایکاتە دەرەوەی چوارچێوەی گەمەی سیاسی لە عێراق و دەستێوەردانە جیۆپۆلەتیکی و ستراتیژیەکان.
بە کورتی، حکومەتی “زۆرینەی نیشتمانی” شتێک نیە جگە لە قۆرخکردنی ئیمتیازەکانی دەوڵەت لە لایەن هەندێک لە هەمان هێزە تائیفەگەری و قەومیەکان، لە لایەکەوە، وە لەلایەکی دیکەوە، گرتنەدەستی کاروباری دەوڵەتە بۆ چوار ساڵی داهاتوو بۆ جێبەجێکردنی سیاسەت و کارنامە و ئەجیندەی حکومەت، کە چێرۆکەکەش لیرەدایە واتە لەوەدا کە ئەم حکومەتە چ ئەجیندەیەکی هەیە لە پەیوەند بە کێشمەكێشی خەباتی چینایەتی لە کۆمەڵگەدا؟ ئەگەر ئەم حکومەتە لە ڕوانگەی شۆڕش و گۆڕانکاری ڕیشەییەوە لە بەرژەوەندی هەژارکراوان و زەحمەتکێشان و ژنانی ستەملێکراو هەڵسەنگێنین، ئەبینین ئەمە لە ڕاستیدا حکومەتی توان دوو دژە شۆڕشە.
ئەجیندای حکومەتی دژەشۆڕش
ئەو حکومەتەی کە لەسەر بنەمای “زۆرینەی سیاسی نیشتمانی” یان “حکومەتێکی تەوافوقی” یان حکومەتێکی تێکەڵ لەو دوو حکومەتە دروست دەبێت لە هەڵبژاردنی پێشوەختەوە سەریهەڵداوە و تەنیا تەواوکەری نەرم دەبێت بۆ سەرکوتی خوێناوی ڕاپەڕینی ئۆکتۆبەر لە پێناوی رێگرتن لە خەتەرەکانی سەرهەڵدانی قەیرانی شۆڕشگێرانە و بەئامانجی بەهیزکردنی ڕژیمی سیاسی بۆرژوازی و دابینکردنی سەقامگیری دەوڵەتی بۆرژوازیە لە عێراقدا. یەکەم هەنگاو بۆ بەدیهێنانی ئەم ستراتیژە پێکهێنانی حکومەتێکی دژە شۆڕشە بەناوی حکومەتی زۆرینەی “سیاسی” و “نیشتمانیەوە”.
وەک پارتێکی دەسەڵاتداری سەرەکی و ڕەوتیكی ئیسلامی سیاسی شیعەی پۆپۆلیستی خاوەن نفوز و “بنکەی کۆمەڵایەتی” بەشێوەی سەرەکی لەنێو جەماوەری هەژار و پەراوێزخراو و زەحمەتکێش لە ناوەڕاست و باشووری عێراق، ڕەوتی سەدر مەبەستیەتی ئەو سیاسەتانە بگرێتەبەر کە خزمەت بەقایمترکرنی چەپۆکی بکات بەسەرئەم بنکە کۆمەڵایەتیەیدا و فراوانتری بکاتەوە.
ئەم ڕەوتە مەبەستیەتی بە هەموو شیوە و ئامرازیک، و لەم ڕاستایەدا تواناکانی دەوڵەت و حکومەت و ئەوەش کە حکومەت بۆی ئەڕەخسێنێ لە توانای سیاسی و دیپلۆماسیی لەسەر ئاستی ناخۆ و دەرەکی، بەکاریانبهێنێ بۆ ئەنجامدانی ئەم مەبەستەی.
گومانی تێدانیە کە حکومەتی ڕەوتی سەدر پڕدەبێت لە ناکۆکی لەبەرئەوەی بنکە کۆمەلایەتیەکەی چاوەڕوانی ئەوە دەکات ئەم حکومەتە ژیانی باشتر بکات و خزمەتگوزاری گشتی بۆ دابین بکات، بەڵام سیاستەکانی ئەم رەوتە و ئەجنداکەی سەرقاڵی لەقاڵبدانی خەبات و ناڕەزیەتیەکانی جەماوەری کرێکاران وزەحمەتکێشان دەبێت بەدەوری ئاسۆ و سیاسەتەکانیی و سیاسەتە ئابورییە کاپیتالیستە نیو لیبرالیەکانی و بەدوای ئیفلیجکردنی وزەی شۆڕشگێڕانەی ئەم جەماوەرەوە دەبێت.
هەموو ئەو دەنگۆیانەی کە گوایە حکومەتی “زۆرینەی نیشتمانی” گۆڕانکاری لە بەرژەوەندی جەماوەر فەراهەمئەهێنێ شتێک نییە جگە لە ساختەکردنی ڕاستییەکان لە پیناو شکستپێهێنانی هەرهەڵچونێکی جەماوەریی شۆڕشگێڕانە لەدژی سیستەمی هەژاری و کۆیلایەتی و پەراوێزخستن کە لە ئارادایە لە ئیستادا.
هەروەک ئاشکرایە، لەناواخنی ئەجندای ڕەوتی سەدردا لەباری میراتی مێژووییەوە، ئیسلامیزەکردنی کۆمەڵگایە لە خوارەوە “القاعدە”وە و بڵاوکردنەوەی ئەم سیاسەتی ئیسلامیزەکردنەیە لەنێو جەماوەری پەراوێزخراو و هەژارکراودا بەشێوەی سەرەکی، هەربۆیە ئەگەر ئەم ڕەوتە خۆی بەتەنیا لە دەسەڵاتدا بێت دەرفەتی بۆدەڕەخسێ هەرچی بتوانێ لەم ڕاستایەدا یاسا داسەپێنێت و بەپلەی سەرەکی بە دژی ژن و مەودای ئەم سیاسەتەی بە هەنگاوی خیراو گشتگیر بەرەوپێش بەرێت.
وەک ڕەوتێکی حکومەتی دەسەڵاتدار، ڕەوتی سەدر زۆرترین بایەخدانەکانی خۆی دەخاتە سەر لە مەنگەنەدانی وزەی شۆڕشگێڕانەی جەماوەری بێبەشکراو، ئەویش لەڕێگەی چەسپاندنی ئەم فۆرمە مەزهەبیە ئیسلامییە تائیفەگەرییە دژە ژن و دژە ئازادییە مەدەنی و سیاسییەکان و دژە پێشکەوتنی کۆمەڵایەتییەوە.
ئەمە و، بانگەشەکانی لەبارەی هەڵوەشاندنەوەی میلیشیاکان هیچی تر نییە جگە لە ڕەسمیەتپێدان بە میلیشیاکان و پەیوەستکردنیان بە هێزە فەرمییە سەرکوتگەرەکانی دەوڵەتەوە.
ڕاستە ئەم ڕەوتە سەربەخۆییەکی ڕیژەیی هەیە لە ڕژێمی ئیسلامی ئێران بەهۆی جیاوازی لە بواری دامەزراوەی مەزهەبیی شیعە و دەسەڵاتەکانی لەناو عێراقدا و هەبوونی پەیوەندی کۆمەڵایەتی و ئایدیۆلۆژیی مەزهەبی لەگەڵ جەماوەری عەرەبی زمان و وردەکارییەکانی تر.
هەرچۆنێک بێت ، ئەم سەربەخۆییە ڕێژەییە و ئەو ڕاستییەش کە بنکە کۆمەڵایەتیەکەی ڕەوتی سەدر جەماوەری عەرەبی زمانە لەعێراقدا، هیچ شتێک لە کاراکتەری تائیفەگەریە مەزهەبییەکەی ناگۆڕێت، وەک ڕەوتێکی ئیسلامی سیاسی شیعە، وە ناشیگۆڕێت بە بزوتنەوەیەکی ناسیونالیستی عەرەبی کە ئەجێندای ناسیونالیستی عەرەبی هەبێت لەسەر ئاستی ناوچەکە، و هەروەها نایگۆڕیت بە ڕەوتێکی “ناسیونالیستی لۆکاڵی” یان ئەوەی پێی دەوترێ بۆرژوازی “نەتەوەیی” عێراقی، لەبەرئەوە هەروەک یەکێک لە ڕەوتەکانی دیکەی ئیسلامی سیاسی شیعە دەمێنێتەوە لە عێراقدا و لەم جێگە کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئایدیۆلۆژیەوە بەشداری ئەکات لە ژیانی سیاسی و “پرۆسەی سیاسی” و لەوانەش پێکهێنانی حکومەت لە ئیستادا.
پێکهێنانی حکومەتی زۆرینە هیچ ناگۆڕێت لە ستڕاکتۆری بنەڕەتی فیکری و سیاسی ڕەوتی سەدر، لەبەرئەوەی ئەم ڕەوتە هێزی لەوەدایە کە خۆشباوەڕی (وەهمی) مەزهەبی و تائیفەگەری و دڵەڕاوکێ لەبەرامبەر چەوسانەوە و جیاکاری تائیفی زاڵە بەسەر بیری بەشیکی زۆری جەماوەر لە ناوەڕاست و باشووری عێراق، ئەمە ئەو پایە سیاسی و ئایدیۆلۆژی و تەنانەت سایکۆلۆژیە و ئەو بەربەستە قایمەیە کە ئەم ڕەوتە لێی بەهرەمەندە بەڕووی نەیارانی خۆیدا و سەرچاوەی بەردەوامبوونیەتی.
ئەمەش لە ڕەوتی ناسیونالیستی و بزوتنەوەی ناسیونالیستی کوردی دەسەڵاتدار دەچێت لە ئێستادا کە سوود ئەبینێ لە خۆشباوەڕی و ئاسۆی قەومی زاڵ لەنێو جەماوەری کوردستاندا، هەروەها ئەم دۆخەی ڕەوتی سەدر هاوشیوەی هەلومەرجی هاوپەیمانەکەی تری خۆیەتی لە “کوتلەی سەروەری” کە ئەویش بە شێوەیەکی سەرەکی پشتی بەستووە بە زاڵبوونی مەیلی ناسیۆنالیستی عەرەبی لەنێو جەماوەری دانیشتووی ناوچەی ڕۆژئاواو و باکوری ڕۆژئاوای عێراق.
با بزانین ئێستا ئەجێندای سیاسی هاوبەشەکانی تر لە “حکومەتی زۆرینەی نیشتمانی” چیە؟ یەکێک لە هاوبەشەکان (پارتی)یە، ئەم حزبە قەومیـیە کۆنەپەرست و ئیستبدادیە کە ڕیزێک دورودرێژ لە کلیپتۆکرات و سەرمایەدارانی گەورە ڕابەری ئەکەن و حوکمی کۆمەڵگای کوردستان بە چەک و داپڵۆسین بەڕێوە دەبەن، بەهەرەبەرداری دەکەن لە مەسەلەی قەومی و هەست و دڵەراوکێی نەتەوەیی زاڵ لەنێو جەماوەردا بۆ درێژەدان بە دەسەڵاتیان.
ئەم حزبە شانبەشانی کۆنتڕۆڵکردنی سەروت و سامانی کۆمەڵگە و گەندەڵی و تاڵانی بێ سنوور و قازانج بەدەستهێنانی خەیاڵی لە پرۆژە سەرمایەداریە گەورەکانیاندا، هەموو دەنگێکی ناڕەزایی و جموجوڵێکی جەماوەریش لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی خۆی بیدەنگ ئەکەن بەزەبری چەک و گرتن و بێ سەروشوێنکردن.
ئەم حزبە ئەو هێزە بورژوا دژە شۆرشەیە کە لە بەرگریکەرانی عادل مەهدی بوو کە ڕاپەڕینی ئۆکتۆبەر ‌هێنایە خوارەوە. حکومەتێک کە یەکێک لە سێ کۆڵەکەی ئەم حزبە بێت جگە لە حکومەتی دژە شۆڕش و دژە جەماوەری و ئاواتەکانی بۆ ئازادی و سەلامەتی و ئاسوودەیی هیچی تر نابێت.
کوتلەی سەروەری و پێکهاتەکانی “پێشکەوتن” و “عەزم” لەبنچینەدا جیاوازنین لە لایەنەکانی تری هاوپەیمانی سێلایەنە و ئەویش بۆخۆی قەوارەیەکی سیاسی کۆنەپەرستانەی ڕەوتی ناسیۆنالیستی عەرەبیـیە و ئایدیۆلۆژیەکەی ناسیۆنالیستیـیە و بنکە کۆمەڵایەتیەکەی لەنێو خێڵەکیەکان و قەومیەکان و تۆیژە بورژوازیەکاندایە بەشیوەی سەرەکی و باکگراوەند و پیوەندیان هەیە لەنێو بەعسیە کۆنەکاندا و پەتی پەیوەستبونیان زۆرە بە سعودیە وئێماراتەوە.
لە کۆتاییدا، بەدەر لە ئامانجی بڕیاری ئەم دواییەی “دادگای باڵای فیدراڵی” لەسەر یاسای نەوت و گازی هەرێمی کوردستان و وردەکاریـیەکانی و ئامانجە سیاسیەکانی پشتەوەی لەپەیوەند بەو ململانێیە کە بەردەوامە لە سەر پیکهێنانی حکومەت، و بەدەر لە تاڵانی زەقی سامانی وڵات و جەماوەر لە لایەن (پارتی)یەوە بەدریژایی ساڵانێکی دورودرێژ، بەدەر لەمانە هەمووی هەردوولا هاوبەشن لە خۆشکردنی ئاگری دەمارگیری نەتەوەیی و تایفەگەری و گۆڕینی قەیرانە سیاسیەکەیان بە قەیرانیکی کۆمەڵایەتی کە جەماوەر باجەکەی بدات.
ئەرکی سۆشیالیستەکان و چینی کرێکار و جەماوەری ئازادیخوازە کە بەوپەری هیز و تواناوە لەبەرامبەر دەمارگیری نەتەوەیی و تایفەگەری لە هەردوو لای ململانێکە ڕابوەستن و هەوڵەکانیان بۆ شکاندنەوەی سەختی ئابووری و کۆمەڵایەتی بەسەرشانی جەماوەردا، پۆچەڵبکەنەوە.
ئەرکە بناغەیەکە ئاراستەکردنی نوکی ڕمی خەباتی شۆڕشگێڕانەی جەماوەرە ڕووەو بۆرژوازی دەسەڵاتدار لەسەرانسەری عێراق و کوردستاندا.
سەبارەت بە ئەرکە کرداریەکانمان
باسکردنی ئەرکی کرداری کۆمۆنیستیمان، شۆینەکەی بڕیارنامەی ڕێکخراوەیی تایبەتە بە ئەرکە کرداری و سیاسیەکان. بەڵام ئەمە ئەوە ڕەت ناکاتەوە کەهەندێک لەو ئەرکانە تەنانەت ئەگەر بەشێوەیەکی گشتیش بێت لەم وتارەدا باسبکەم. بۆیە ئەمانەی خوارەوە بە پێویستی دەزانم:
ڕیسواکردنی بەردەوامی ڕژێمی سیاسی ئێستا و ئەو حکومەتەی کە دوای ئەم هەڵبژاردنە پێشوەختە پێک دەهێنرێ وەک حکومەتی دژە شۆڕش، واتە حکومەتی دوای سەرکوتی خوێناوی گەورەترین ڕاپەڕینی جەماوەریی شۆڕشگێڕ لە مێژووی عێراقدا کە ڕاپەڕینی ئۆکتۆبەری (٢٠١٩)یە .
پڕوپاگەندەی سیاسی لەنێو جەماوەری کرێکاران و بەشمەینەتان و چەوساوەکان و ژنانی ئازادیخواز و لاوانی شۆڕشگێڕ سەبارەت بە پێویستی ڕێکخستنی سەربەخۆی خەباتیان بۆ ئەوەی ئیرادەی سیاسی چینایەتی خۆیان لە شێوەی ئەنجومەنە جەماوەریـیە شۆڕشگێڕەکانیاندا بەدیبهێنن کە ببێتە حکومەتی شۆڕشگێڕانەی داهاتوویان.
ڕەخنە لە ناوەڕۆکی چینایەتی سەرمایەداریی ڕەوتە ئیسلامی و نەتەوەیـیە دەسەڵاتدارەکان و هیزەکانیان و نیشاندانی ئەم ناوەڕۆکە بۆ جەماوەر کە داپۆشراوە بە بەرگی ئایدیۆلۆجی قەومی و دینی و لیبراڵی.
پیادەکردنی ڕەخنەی سۆشیالیستی بەدژی سەرمایەداری نیو-لیبراڵی و ڕژێمە سیاسیە ئیسلامی و ناسیۆنالیستەکەی بەشێوەیەکی سیستماتیک، و خستنەڕووی بەدیلی سۆشیالیستی بەوەی کە مەسەلەیەکی هەرئێستاییە. خەبات بەئاڕاستەی یەکخستنی لایەنە جیاجیاکانی خەباتی ئابوری و سیاسی و فیکری کریکاران و زەحمەتکێشان لە خەباتێکی چیانیەتی بەهیزدا بۆ بەدیهێنانی ئەم ئامانجە.
بەرجەستەکردنی ڕەخنە سۆشیالیستی و ڕەخنەی ڕزگاریخوازانەی ژنان لە بەها ئاینی و نەتەوەیی و پیاوسالاری و خێڵەکایەتیـیە سەرکوتگەریەکانی ژنان.
ڕێکخستنی خەبات و بەرگری ژنان لە بەرامبەر ستەم و پیاوسالاری بەمەبەستی دروستکردنی بزوتنەوەیەکی بەهێزی ڕزگاریخوازانەی ژنان لە سەرتاسەری وڵاتدا.
هەوڵدان تا ئەم بزوتنەوە ڕزگاریخوازانەیە ڕەگی لەنێو جەماوەری ژنانی کرێکار و زەحمەتکێشاندا هەبێت بە پلەی سەرەکی و لەسەر ئاستیکی کۆمەڵایەتی لە شار و ناوچە لادێییەکان و شوێنە جۆراوجۆرەکانی کار وگەرەکەکان بەرپا ببێت.
هەوڵدان بۆ ڕێکخستنی کرێکاران و زەحمەتکێشان و لاوان و ژنانی کرێکار و چەوساوە لە لیژنە لۆکاڵیەکان و گروپە خەباتکارانەکانی تایبەت بەخۆیان لە گەرەکەکان و شوێنی کاریان.
ئەنجامدانی چالاکی کۆمەڵایەتی و سیاسی و ڕۆشنبیری بەشێوەیەکی سیستماتیک و ڕێکخراو لەم گەڕەک و شوێنانەدا. هەوڵدان بۆ ڕێکخستنی ئەوانەیان یا گروپەکانیان کە بڕوایان بە سۆشیالیزم هەیە لەکاری ڕیکخراودا لەحەلقە سۆشیالیستەکاندا و لە رێکخراوی بەدیلی کۆمۆنیستی لە عێراق.
سەپاندنی کاری سەندیکایی سەربەخۆی کرێکاران بەسەر دەسەڵات. چالاککردنی یەکێتیـیە سەربەخۆکانی ئێستا و دروستکردنی سەندیکای نوێ و پێکهێنانی ڕێکخراوە هەمەجۆرە خەباتکارە کرێکاریەکانی داکۆککار لەمافەکانیان بەشیوەیەک کە کرێکاران و کارمەندان لە گشت شوێنەکانی کاردا ڕێکخراوبن لەم سەندیاکا و ڕیکخراوانەدا.
خەباتی ڕۆژانە و بەردەوام بۆ سەپاندنی ڕیفۆرمی ئابووری و سیاسی و کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی بەسەر ڕژێمدا وەک بەشێک لە بەهێزکردنی خەباتی سۆسیالیستی. هەر لەم ڕاستایەدا خەبات بۆ بەدیهێنانی ئازادی و یەکسانی ژنان، جیاکردنەوەی دین لە دەوڵەت و سیستەمی خۆیندن، هەڵوەشاندنەوەی سیستمی تائیفی و قەومی، دامەزراندنی سیستمێکی سیاسی لەسەر بنەمای هاووڵاتی بوونی یەکسان، دابینکردنی باش بژیوی بۆ جەماوەر و بونیاتنان و پەرەپێدانی فەرهەنگێکی ئینسانی و ڕزگاریخوازانە.
ڕێکخستنی خەباتی جەماوەری بەدژی تاڵانکردنی موڵک و سامانی کۆمەڵگا کە لە لایەن دەسەڵاتەوە و لە ڕێگەی تایبەتکردن و دزی و گەندەڵی و وەبەرهێنانی سەرمایەداریانەوە ئەنجام ئەدرێ.
ڕێکخستنی خەبات بۆ دابینکردنی کارەبا و ئاو و تەندروستی گشتی و خزمەتگوزاری کۆمەڵایەتی و خۆیندن بەخۆڕایی و هەوڵدان بۆ بەشداریکردن لە دامەزراندنی کۆڕ و کۆبوونەوەی جۆراوجۆر و ڕێکخراوە جەماوەریـیەکان بۆ ئەم مەبەستە.
پەردە‌هەڵماڵین لەسەر تەواوی سیاسەتەکان و ناوەڕۆکی “کاغەزی سپی” کە چۆن دەیەوێت ئابووری عێراق بکاتە ئابووریـیەک لەسەر بنەمای تاڵانکاری سەرمایەداریی زەق و بێباکانە دابمەزرێ و دەوڵەت و یاساکانی بکرێتە ئامرازی جێبەجێکردنی پرۆژە سەرمایەداریەکانی، و بڵاوکردنەوەی هۆشیاری گشتی سەبارەت بەو سیاسەتانە و ڕێکخستنی نارەزایەتییەکان بە ڕوویاندا.
کۆمەڵگا کەمی نەهێناوە لە ژمارەی ناڕەزایەتیەکان و فراوانی تووڕەیی و ناڕەزایەتی لە باردۆخەکە، ئەوەی کەمە ڕێکخراوبوونی پیویستە لەڕیزی ئەم خەباتە و ئەم ناڕەزایەتییانەدا و بەهرەمەند نەبوونیانە لە ئاسۆ و ئەجێندای سیاسی سۆسیالیستی.
هەوڵدانی بەردەوام بۆ کۆتایی هێنان بە پارچەپارچەبوون و ڕێکخستنی ئەم خەباتە بەرەو بەدیهێنانی ئەم ئامانجە یەکێکە لە ئەرکە بەپەلەکانی ئێمە.
خاڵی لاوازی سەرەکی بۆرژوازی لە عێراقدا ئەوەیە کە لەسەر بنەمای نەتەویی و ئاین و تائیفە دابەش بووە و تا ئێستاش ناتوانێ یەکبگرێت چونکە یەکبوونی پڕە لە ناکۆکی و ململانێی و لێککەوتن و شۆینکەوتەیی بۆ ئەم وڵاتە یان ئەو وڵات و درێژکراوە ناوچەییەکانیان. بەپێچەوانەی ئەمەوە، چینی کرێکار و جەماوەری زەحمەتکێش و بەهەژارکراو و جەماوەری ژنانی چەوساوە و لاوانی بێکار کە بەدوای ئازادیەوەن بەرژەوەندی هاوبەشی چینایەتی و کۆمەڵایەتیان هەیە لەسەر ئاستی عێراق، ئەمان هێزێکی گەورە و بەتوانان گەر خەباتی شۆڕشگێڕانەی خۆیان یەکبخەن و ئاسۆی سۆشیالیستی و ئینتەرناسیۆنالیستی بگرنەبەر و خەباتیان یەکانگیر بکەن لەسەر ئاستی وڵات و ناوچەکە. خەباتی شۆڕشگێڕانە بەگشتی و خەباتی سۆسیالیستی بەتایبەتی لەسەردەمی جیهانیبوونی سەرمایەداری هاوچەرخ و ململانێی جیۆپۆلەتیکی و ستراتیژی ئیمپریالیستی و جەمسەرە ناوچەییە داغەکاندا بە ناچاری دەبێت ئاسۆ و ئەجێندای ئینتەرناسیونالیستی گرتبێتەبەر بۆ ئەوەی سەرکەوتوو بێت.
١٢-٢-
Leave A Reply

Your email address will not be published.