راگرتنی ٦ مانگ لە گیراوەکانی بادینان بێ دادگایی و بێ ئەوەی ڕێگە بدرێت کەس و کاریان دیداریان لەگەڵ بکەن، تاوانێکی زۆر گەورەیە بەرامبەر بە ئینسان و تەنانەت بە یاساش. لەوەش زیاتر تۆمەتبارکردنیان بەر لە دادگایی بە تێکدەر و سیخور و نۆکەری بێگانە

0

ئەزیزان :سەبارەت بەئازادی ڕادەربڕین ودادگای کردنی چالاکوانانی ڕۆژنامەنووس وسیاسی ومەدەنی لەکوردستان.وەکو ماڵپەڕی ئەڵتەرناتیڤی شورایی،بەچەند بەشێک ڕاو سەرنجی هەڵسوڕاوانی کرێکاری وسیاسی وڕۆژنامەنووس ونوسەر وچالاکوانانی مەدەنی وهونەرمەند وڕۆشنیروشاعیر خەڵکی ناڕازی دژ بە سەرکوتی ئازادی ڕادەربڕین وەردەگرین لێرە بڵاوی دەکەینەوە.

نیاز عبداللە :

 

بەداخەوە شتێ نیە بەناوی یاساو داد لە عراق بەگشتی و لە کوردستان بەتایبەتی، ھۆکاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەو خێزانانەی کە دەسەڵات وەردەگرن واتە ئەوە خێڵ و خێزانە حوکم دەدات و لە بەرژەوەندی خۆیان یاسا دادەتاشن، ھەر لە سەرەتاوە بە نایاسایی دەسەڵات بە ناو ئەندامی خێزان و نەوەکانیان دابەشکراوە چ جا من ڕەخنە بگرم لەیاسا ھەموو تاوانەکان بە ڕێی خێڵەکی و گۆڕینەوەی لەشی ژنەکانیان یان بڵێم ژن دەخەنەبری خوێن ،ژن دەکەنە وەسیلە بۆ پتەوکردنی دەسەڵاتیان واتا کچەکانیان ھەر لەو بازنەیەدا بە جەخت دەبێ ھاوژینی ھەبێ، نابینن سەدام و خێزانەکەی ،بارزانی و خێزانەکەی ،جلال تاڵەبانی و خێزانەکەی ، گۆڕانیش ھەمان مۆدێل بوو ھتد. ئەوە ئەوانن بڕیار لەسەر سکی برسی ئێمەو دەپڵۆسینی جەستەمان و سانسۆرکردنی فکرمان دەدەن ! دواتر بە کەسانێک دەگوترێت سیخوڕ کە نھێنییەک بەرێت بۆ نەیاران، کورد لەسایەی دەسەڵاتی کوردیەوە نەیاری نیە ھەر زۆریش دەست و دڵ کراوان بۆ دوژمنانی داگیرکەریان ئەوەنیە ئێران  و تورکیاو بەغدا بە ئارەزوی خۆیان وەک مشک تەراتێنی تیا دەکەن ،بۆیە ووشەی سیخور بۆ ڕۆژنامەوانانی بادینان نوکتەیەکی زۆر لاوازە، دەنگی ئازادیش ھەڕەشەیە بۆ سەر دەسەڵاتیان بۆیە سەر پشکن لە داپڵۆسینیدا ھیچ یاسایەکیش نایان گرێتەوە وەک گوتم خۆیان و دەسەڵاتیان لەسەرو ھەموو یاسایەکەوەن، کە لەڕاستیە سەرۆک دەبێ کارمەندێک بێت بە ھەرچوار ساڵ جارێک بگۆڕدرێت و خولی خۆی تەواو دەکات و دەڕوات مافی ئەویش و کرێکارێکی شەقام پاکەرەوە وەک یەکە. توڕەم تا سەر ئێسقان و نیشتمان وەک خەستەخانەیەکی دەرونی گەورە دەبینم کە ئاوڕ بۆ ڕابوردو دەدەمەوە سەیرم لە مانەوەی خۆم دێت ئێمە ھەموو مرۆفی بەڕێکەوت ماوین.

دلۆڤان محمد :

زۆر بەداخەوەم .جا چی بڵێم. كاتێك رۆژنامە نووسان رای ئازادیان نەبێت،نەتوانن بە ئازادی رای خۆیان دەر ببرن ،بە هەر هۆكارێك بێ زیندانی ،یاخوود ئەبنە قوربانی فیشەكێك تەنیا شتێك ئەڵێم بەڕاستی ئەمە تەمێكی رەشە بەسەر رۆژنامە نووسانەوەهیوادارم هەموو بێنە دەنگ.

 

عەلی محەمەد ئەمین:

بڕیاری دادگا بۆسزادانی ڕۆژنامەنووسان و چالاکوانان، دەبێ هەڵبوەشێنرێتەوەو ڕێگا لە جێبەجێکردنی بگیرێت. بڕیاری دادگا بۆ سزادانی چەند چالاکوان و ڕۆژنامەنووس، لەنێو خەڵکێکی زۆردا، ناڕەزایی زۆری لێکەوتەوە، ڕاستە ئەم ناڕەزایەتیانە هێشتا نەیتوانیوە دەستی دەسەڵاتداران ڕابگرێت لە بڕیاری وا پەلەو سەرپێی و مەترسیدار، بەڵام تیشکیخستەسەر زۆر لایەنی ئەم ڕووداوەو وەک تاوان و نادادوەر ناوزەدکرا، لەکاتێک دا کە زۆرینەی خەڵک دەناڵێنن بەهۆی باری خراپی گوزەران و نەبوون یابڕینی بەشێکی مووچەوە، دەسەڵاتدارانیش بێ توانایی خۆیان پیشانداوە لە دابینکردنی سەرەتاییترین پێداویستی خەڵکی و خزمەتگوزاریە کۆمەڵایەتیەکان، ئەمە بێ لەوەی چەندینجار خەڵکی قوربانی زۆرو زەبەندی گیانی و مادی ئەدات، لە ئاکامی لەشکرکێشیەکانی دەوڵەتانی دەوروپشت وچالاکیە تێرۆرستی و وێرانکاریەکانیان، هیچ وەڵامدانەوەیەکی دەسەڵاتداران و هەوڵیان، بۆ قەناعەت پێهێنانی خەڵکی بەباشکردن و چاکسازیکردنی بارودۆخ نابێتە جێگای قبوڵ وهاوکاتیش ئەمن و ئاسایشی هاوڵاتیانیش، کە ماوەیەکی زۆر دەسەڵات خۆی بە پارێزەر و دابینکەری دەناساند، ئەویش کەوتووەتە بەر هەڕەشەی مەترسیدار، هەر لایەنەو هەرکێ بیەوێ دەتوانی لەسات وکاتێکی کەم دا تێک و پێکی بدات. لەهەل ومەرجێکی وادا، کەزمانی هەڕەشەو ترس و تۆقاندن، پڕوپاگەندەی یەکترقبوڵکردن و پێکەوەژیانی ئاشتیانە پوچدەکاتەوەو تۆمەتی یەک لەدوای یەک، لەزاری بەرپرسان و کاربەدەستان بەسەر زۆرێک دا دەبەخشرێتەوەودادگاو پارێزەرانی تایبەت بەم دۆسیەو بەو دۆسیە دەکەونە ژێر فشاروچاو لە ڕاستیەکان دەنوقێنن و هەر ئەوە دەکەن کە دەسەڵات دەیەوێ وکەسێ نابێ گوێ لە زیندانیکراو یاپارێزەری زیندانی ڕابگرێ وتاووتوێی بەڵگەو دیکۆمینتەکان بکا، ئەمە بۆخۆی جگە لەترس و نیگەرانی لە ڕەخنەو ناڕەزایەتی ڕەوای خەڵک لەبارودۆخەکە چیتر ناگەیەنێ، ئەمە هەر ئەو واتایە دەگەیەنێ کە من خۆم و حیزبم و بنەماڵەم.هەموو شتێکم، یاسادانەرم، یاسا جێبەجێکەرم، بۆم هەیە دەست بەسەر هەرچی داهات وسەروەت و سامانتان داهەیە بگرم و سفرەی بەردەمتان بفڕێنم و بۆشم هەیە، دەمتان داخەم و قڕوقەپتان پێکەم ونە‌هێڵم یەک ووشەی ڕەخنە و گلەیی و ناڕەزایی چیە لە دەمتان دەربێ، خۆ گەر لاساری کەن و لەفەرمانمان دەرچن، ئەوا دەرگای زیندان بەڕووتان دا واڵادەکەم. یان کۆتایی بە ژیانتان دێنم… بڕیاردانی دادگا بۆ سزادانی چالاکوان و ڕۆژنامەنووسان ، هێندەیتر وا لە خەڵکی دەکا بڕواو متمانەیان بەدادگاو بەیاساوسەربەخۆیی ئەنجومەنی دادوەری نەمێنێ ، ، ڕاستە دەشێ ئەم کارو کردەوە زەبونانە کەمێ تەمەنی دەسەڵاتدارانی لەمجۆرە درێژکا و بڕیاری لەم جۆرە زیاتر دەرچێ و جێبەجێبکرێ، بەڵام وەک بینیومانەو دەیبینین، نەبەری ڕۆژ بە بێژنگ دەگیرێ ونە تاسەر دەتوانرێ دەنگی ئازادیخوازان کپ بکرێ.

بۆ پیاداچوونەوەی بڕیارێکی وەهاو ڕێگرتن لە جێبەجێکردنی، وێرای جۆشدانی ناڕەزایەتی بەرفراوان، پێویستە هەرچی زیاتر دادوەرانی سەربەخۆو دڵسۆز، پارێزەرانی مافپەروەر، کەناڵە سەربەخۆکانی ڕاگەیاندن، ڕێکخراوە کانی مافی مرۆڤ وسەندیکا پیشەیی و جەماوەریەکان و نووسەرانی ڕۆشنبیرو بوێر .بەگەرمی داکۆکی لەمافی ڕۆژنامەنووسان و چالاکوانان و زیندانیانی سیاسی بکەن، و هەوڵ و توانایان یەکخەن بۆ ئاشکراکردنی زیاتری ڕاستیەکان و لەقاودانی بڕیارەکە لە ناوخۆو دەرەوەداو فشارێکی بەهێزو کاریگەرلەسەر دەسەڵات و دام و دەزگا یاسایی و کارگێڕیەکانی پێکبهێنن و ناچاریان بکەن بە پیاداچوونەوەی بڕیارەکەو هەڵوەشاندنەوەی، بە شێوەیەک جارێکیتر بوێری ئەوەیان نەبێ بڕیاری لەم شێوە دەرکەن و جێبەجێبکەن.پێویستە ئەوەش بڵێم دەبێ هەموان هۆشداری ئەوەبین، ئەم هەوڵ و ناڕەزایەتیانە، بەئاقاری ململانێی حیزبی و ناڕەوادا ڕانەکێشرێ وئاراستەکانی بەلاڕێی نەخوازراودا نەبرێ .

 

عەبدوڵا مەحمود:

 

سەرەتا دەبێ ئەو چەمکە لەیاد نەکەین، کە ئازادی واقعی تەنها لە کۆمەڵگەیەکدا، دەتوانێ بە شیوەی واقعی ببینرێت و پیادەبکرێت، کە خودی ئەو کۆمەڵگەیە ئازاد بێت. بەستنەوەو گرێخواردنی ئازادی و مافەکانی ئینسان، بە خاوەندارێتی تایبەتیەوە، چوارچێوەی لە قاڵبدانی ئازادی و مافەکانە و خاڵی کردنەوەی کۆمەڵگەیە لەماف و  ئازادییە واقعییەکان.

 ئازادی رادەربڕین گۆشەیەک یان لایەنێک لە پرسی ئازادی و ئازادییەکانە بەشێوەی گشتی.. بۆ ئەوەی بزانین ئازادی رادەربڕین لە چ ئاستێکدایە، دەبێ بزانین پرسی ئازادییەکان بە شێوەی گشتی لە چ ئاستێکدایە و کۆمەڵگە چەندە ئازادە.

لە کوردستاندا، بەشێوەیەکی گشتی وا دێتە بەرچاو ئازادی بیروباوەڕ، بەیان و کۆبونەوە، چاپەمەنی و خۆپیشاندان، ئازادی رەخنەگرتن تاد، هەیە… سەرانی حزبەکان و نووسەر و قەڵەم بەدەستەکانیان دەڵێن، ئەوە نییە دەیان رۆژنامە و گۆڤار، رادیۆ و تەلەفزیۆن، کۆڕو سمینار، بایکۆت و کۆبونەوە و مانگرتن و خۆپیشاندان، سۆشیال میدیا هەیە. ئەمانەش وەکو دەستکەوت و بەوێنەی رووی دیموکراسی و لایەنی جوانی دەسەڵاتی کوردی وێنا دەکەن. بەجێگای شانازی دەزانن و رۆژانە دەیدەنەوە بەرووی کۆمەڵگە و رەخنەگرانی دەسەڵات و سیستەمی سیاسییدا.

بێگومان ئەگەر کەسێک بوونی ئەمانە بکاتە پێوانە بۆ بوونی ئازادی، ئەوا کوردستان، لە لوتکەی سەخاوەت مەندی لەماف و ئازادییەکاندا، دەبینێ. ئەمەش تایبەتمەندیەکی کۆمەڵگەی کوردستان و زۆر کۆمەڵگەی ترە کە وا دیتە بەرچاو ئازادی و مافی پراکتیزەکردنی ئازادی و مافە فەردی و مەدەنیەکان، تیایدا ئازادانەیە.

لەلایەکەوە دەیان و سەدان رۆژنامەو گۆڤار، رادیۆ و تەلەفزیۆن، کۆبونەوە و نارەزایەتی، و لەلایەکی تریشەوە  نووسەر و رۆژنامەنووس هەڵسوراوی سیاسی و مەدەنی و لەسەر چات کردن و کۆمێنت نووسین و وتارێکی رەخنە ئامێز و خستنەڕووی فایلێکی تاوانکاری دزی و تاڵانی. توشی گرتن و رفاندن و تیرۆر دەبێتەوە… ئەمە واقعیەتی کۆمەڵگەی کوردستان و زۆر جێگای تری دنیاشە، کە دەسەڵاتدارەکانیشی تا بڵێی داوکەتوو، بنەماڵەیی و دیکتاتۆر، و دژی دیموکراسی و مافە زۆر سەرەتاییەکانی ئینسانن. کەچی ئەم کەشەش هەیە…

هۆکاری ئەمە چییە؟ ریشەی ئەم واقعیەتە لە چیدایە؟

ئایا بەراستی بوونی ئەو هەموو رادیۆ و تەلەفزیۆنە، گۆڤار و رۆژنامە و کۆڕ و سمینارات و خۆپیشاندان و بایکۆت و سۆشیال میدیایە… ئازادی نییە؟ ئەمە پرسێکە زۆر کەم لەسەری وتراوە، تا ئەوڕادەیەی دەتوانم بڵێم نەوتراوەو یەکێكی تر لە نەوتراوەکانە. هۆکار چییە، لە زۆر شوێنی وەکو عێراق، کوردستان، دەسەڵاتی بنەماڵەیی، تایفی و قەومی، ئیسلامی، دیکتاتۆر، هەن، کەچی ئەم کەش و دۆخەش هەیە، کە دەیان و سەدان نووسەر و رۆژنامەنووس و رەخنەگر، حزب ولایەنی سیاسی ئۆپۆزیسیۆن و نەیاری دەسەڵات، گۆڤار و رۆژنامە و تەلەفزیۆن و رادیۆ، میدیای هەمە رەنگ هەن…  هاوکات لەگەڵیدا و کوشتن و رفاندن و زیندانی و تیرۆریش لەسەرشتی زۆر سادەی وەکو کۆمێنت نووسین، و چاتکردن، یان وتارێکی رەخنە ئامیز  هەیە و دادگاو یاساش یان نین یان بوکەڵەیەکن بە دەستی دەسەڵاتەوە.

واقعیەت ئەوەیە، ئەمە بەرهەمی بوونی ئازادی و ریزگرتن لە مافە فەردی و مەدەنیەکان نییە، لە هیچ کام لە یاساکانی حزبە دەسەڵات بەدەستەکان و ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوایشدا نییە، کە ئاوا کۆمەڵگە لەلایەکەوە ئاواڵا بێتە پیش چاو و لەلایەکی تریشەوە ترس لە سادەترین بەیان و رادەبرێن، بە زیندانی و تیرۆر وەڵام وەربگرێتەوە.

تێکەڵ بوونی کەشی ئاوەڵای سیاسی، نەبوونی یاسا و پیادەکردنی، وەکو بەرهەمی قوتبی نەبوونەوەی دەسەڵات، لەگەڵ پرسی ئازادی و بەرەسمی ناسینی ئازادی و مافە فەردی مەدەنیەکاندا، لەلایەن دەسەڵات و حكومەت و لایەنە سیاسیەکانیدا، بەرهەمی ئەم دۆخەیە.

لە کوردستاند کەشی نیمچەکراوەی سیاسی هەیە، کە بەرهەمی نەبوونی قەوارەی دەوڵەتی، بەرهەمی نەبوونی حکومەت، بەرهەمی نەبوونی یاسا، بەرهەمی بۆشایی دەسەڵاتی حقوقی، بەرهەمی قوبی نەبوونەوەی دەسەڵات و لە بەرامبەردا بوونی چەند زۆن، چەند جغرافیا، چەند قەڵەمرەی سیاسی پشت بەچەک بەستوو، چەند دەسەڵاتی دەرەوەی هەرێم و فەرمانڕەواو زاڵ بەسەر دەسەڵاتی زۆنەکانی هەرێمدا، بەرهەمی ناتوایی لە کۆنتۆڵی میدیا و ماس میدیادا، بەرهەمی دەسەڵاتی حزبی لە جێگای حکومەتی بە فەرمی ناسراو، بەرهەمی نا سەقامگیری سیاسی و نەبوونی پێناسەی حقوقی، بەرهەمی نادیاری ئایندەی سیاسی، بەرهەمی شلۆقی دەسەڵاتەکان،…تاد، هۆکاری سەرەکیی ئەو کەشە نیمچە کراوە سیاسییە، کە لە کوردستان یان هاوشێوەی کوردستاندا، لە گۆشەو کەنارەکانی دنیا هەیە.

لە کەشێکی ئاوادایە، کە هەرکەس و لایەن و گروپ و دەستەیەک بەپێی لەرزۆکی دەسەڵات لە زۆنەکاندا، هەم دەتوانێت نمایشی خۆی بکات و هەم پراکتیکی توانایەکانی خۆی و هەمیش دۆخێک دروست دەبێت، کە کۆنترۆڵکردنی ئەستەم بێت، لەوانەش کاری میدیایی… بۆرژوازی بەم کەشە دەڵێت، کەشی ئازاد و دەسەڵاتی دیموکراسی و نووسەر و قەڵەم بەدەستەکانیشی شانازی پێوە دەکەن. دیارە بەهەر ئەندازە دەسەڵات قوتبی تربێتەوە، چەقی دەسەڵات ناوەندی تر بێتەوە، رادەی ئەم فەزا و کەشە کراوە، سنوردارتر دەبێت و رادەی سەرکوت و داپڵۆسین و پایماڵکردنی ئازادی و مافە فەردی و مەدەنیەکانیش زۆرتر دەبێت. لەزۆنی زەردا، کە پارتی تاك دەسەڵاتی جێ بەجێکاری بێ رکەبارە، بەتایبەت لە بادیناندا، رادەی سەرکوت و کۆنترۆڵی دەنگی ناڕازییەکان و بلۆککردنی ئازادییەکان و لە قاڵبدانی مافەکان، زۆرترە. لە زۆنی سەوزدا، کە دەسەڵاتی یەکێتی تاک دەسەڵاتی بێ رکەبار نییە، و دەسەڵاتی سیاسی ناقوتبی و نا هاوهەنگ و شلۆقە، رادەی سەرکوت و پایماڵکردنی مافەکان، قورستر و جموجۆڵی نەیارانیشی بەرجەستەترە. ئەمەش بە هیچ جۆرێک بەمانای بوونی ئازادی نایەت و ئەم کەشەش خێر و سەدەقەی دەسەڵات نییە، بەڵکو ناتوانیەتی بۆ کۆنتڕۆڵکردنی.

بەلەبەرچاوگرتنی ئەو واقعیەتانەو ئەم کەشە ناوازەیە کە لەهەردوو زۆنەکەی هەرێم دا، هەیە و بەرهەمی ملهوری ئەمریکا و جەنگ و دابڕدابڕبوونی عێراق و خرۆشانی راپەرێنی ساڵی ١٩٩١ کە. ئازادییەکان و ئازادی بیروڕا، بوونی نییە، بەڵکو توانای کۆنترۆڵکردن لاواز و پڕ کیشەیە. لەناو ئەو بێ توانایەی دەسەڵات و کەشی لەکۆنتڕۆڵ دەرچوونی میدیاییدا، پەراوێزێک بۆ کاری حزب و لایەنە سیاسیەکانی نەیاری دەسەڵات، بۆ میدیاکاران، بۆ کۆبونەوە و مانگرتن و رەخنەگرتن دروست بووە، کە دەسەڵاتی سیاسی هەموو هەوڵی بۆ سەرکوتکردن و لە قاڵبدانیەتی و هاوکاتیش بۆتە یەکێک لە مەیدانەکانی بەرامبەرکێی دەسەڵات لەگەڵ جەماوەری تینوی ئازادی. هەموو بوختان  و تۆمەتەکان، سەرکوتگەرییەکان، راوەدوونان و زیندانی کردنەکان، تیرۆرەکان، هیرش بۆ سەر رۆژنامەنووس و نووسەران و رەخنەگرانی سیاسی دەسەڵات، هیرش بۆسەر رۆژنامەو گۆڤار و کەناڵەکانی راگەیاندن، سزادانیان… بەڵگەی حاشاهەڵنەگری سەرکوتگەری دەسەڵاتی حزبی و ناکۆک بوونیانە بە ئازادی و ئازادیەکان و مافە فەردی و مەدەنیەکان. بەڵام ئەگەر لەکاتی هاتن و سەرەتای دەسەڵاتیان، سەرکوتی شوارکان و دەنگە نارازییەکان، کوشتاری ژنان و هێرش بۆسەر ئازادی و مافە زۆر سەرەتاییەکانی خەڵکی کوردستان و کوشتنی خەونەکانی جەماوەی ڕاپەریوو بوو بۆ داسەپاندنی دەسەڵاتیان، ئەوا لە ١٧ شوباتی ٢٠١١ بەدواوە هیرش و ملهوری نواندنی دەسەڵات بۆسەر ئازادییەکان و مافە فەردی و مەدەنییەکان و بۆسەر نەیارانی دەسەڵات و رۆژنامەنووس و نووسەر و هەڵسوڕاوانی سیاسی، بۆ بەرگرییە لە پاراستنی دەسەڵاتیان، لەبەردەم بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەریدا، کە گەیشتووە بە خواستی راماڵێنیان.

کارنامەی ٣٠ ساڵەی دەسەڵات و هێرشی بەردەوامی بۆ سەر کەشی نیمچە ئاوەڵای سیاسی کوردستان و ئەو دۆخەی بۆ کاری سیاسی و میدیایی و ئازادییەکان رەخساوە، تا تیرۆری دەیان کەسایەتی سیاسی نەیاریان، تیۆری کۆمۆنیستەکان و هەڵسوڕاوانی چەپ، رۆژنامەنووسان، و دەستئاوەلاکردنی کۆنەپەرستی ئیسلامی و رەوتە سیاسیەکانیان، هێنان و داسەپاندی دەیان یاسای سەرچاوەگرتوو لە یاساکانی بەعس و شەرع و تۆمەت بەخشینەوە و دۆسیە سازکردنی بۆ نووسەران و هەلسوڕاوانی سیاسی و جەماوەری و نووسەرو رۆژنامەنووسان، بەڵگەی دوژمنایەتی دەسەڵاتە لەگەڵ ئازادی و ئازادییەکان و مافە زۆر سەرەتاییەکانی ئینساندا. لەو چوارچێوەیەشدا داخستنی چەندین رۆژنامە، هیرشی رۆژانە بۆسەر رۆژنامەنووسان، رفاندن و تیرۆر تا هێنانی چەندین پرۆژە یاسا!! بۆ کۆنترۆکردنی کاری میدیایی لە ژێر ناوی” ریکخستنی کاری میدیایی” ریکخستنی میدیای ئەلکترۆنی” کە لەئاکامی ڕووبەڕووبونەوەی دەنگی نارەزیەتی فراوان، پاشەکشەیان پێکرا، تا دەگاتە سزا قەرەقوشیەکانیان بۆ زیندانی ٣٠ ساڵەی کەمالی سەید قادر، تا بریاری سزای زیندانی ٦ ساڵ بەسەر گیراوەکانی بادیناندا و دۆسیە بۆ سازکردنیان، بە جیا لەسەرکوتگەری و دژایەتی ئازادی و ئازادییەکان، هاوکات نیشانەی نەبوونی هیچ یاسایەک و دادگایەکە کە کەمترین بەهای مرۆڤ ڕێز لێبگرێت یان بەرگری لە ماف و کاری نووسەر و رۆژنامەنووسان و نەیارانی دەسەڵات، بکات.

دیارە یاسا بەشێوەی گشتی، بە پێچەوانەی قسەکەرانی بۆرژوازی بۆ پاراستنی مافی تاکەکان و رێکخستنی کۆمەڵگە نییە، بەڵکو لە بنەرەتدا بۆ کۆنتۆڵکردنی کۆمەڵگە و پاراستنی نیزامی سیاسی قازانج پەرستی چینایەتییە. لە وڵاتە تا رادەیەک پیشکەوتو و ناونراو بە دیموکراسیەکاندا، و لە ئاکامی تیکۆشانی بزوتنەوەی ئازادیخواز وئینسانیەکاندا یاساکان نەرمترن و بەلای لایەی دیموکراسی بیشکەی مافەکانی رادەژەنن و ناچارن لەپاڵ بە بەفەرز وەرگرتنی پاراستنی پایەو ستراکتۆری دەسەڵاتی سیاسی و ئابوری. سەرمایەدا، بەهایەیەکی نیوە ناچلیش بە ئینسان ببەخشن و یاسا بۆ بەرگری لە بەشیک لە مافەکانیان، زامن بکەن… بەڵام ئەمە لە ژیر دەسەڵاتی رژێمە دیکتاتۆرو مەزهەبی و سەربازییەکاندا، یان لەژێر سایەی دەسەڵاتی حزبی و میلیشیاییدا، هیچ جێگایەک بۆ بەها و شکۆی ئینسانی نییەو یاسا وابەستەیە بەسەرکوت و داپلۆسین و گرمۆڵەکراوە لەدەست حزبیدا، بۆ خەواندن و بێدەنگە پێکردنی کۆمەڵگە.

لە هەموو دنیای ناونراو و ناسراو بە دیموکراسیدا، تا ڕادەیەک دەسەڵاتەکانی تەشریعی  و تەنفیزی و دادوەری

لەیەک جیاکراونەتەوە، لە ژیر ساباتی بزوتنەوەی کوردایەتیدا، دەسەڵاتی جێ بەجێکار، دەسەڵاتی راپەراندنە کە حکومەت!! و لەراستیدا حزب و لەناو حزبیشدا، کەسانی دەستڕۆشتوی بنەماڵەن… هەر ئەوەشە وا دەکای سەرۆکی حکومەت بەر لەدادگا، تۆمەتی تێکدەو و سیخوری بداتە پاڵ گیراوەکان و پاشانیش دەسەڵاتی داوەری کە دەبێ سەربەخۆ بێت، دەبێتە گوی لەمستی سەرۆکی حکومەت و بەهەمان تۆمەتی لە پێشدا بریارلێدراوی سەرۆک تۆمەتبار دەکرێن.

راگرتنی ٦ مانگ لە گیراوەکانی بادینان بێ دادگایی و بێ ئەوەی ڕێگە بدرێت کەس و کاریان دیداریان لەگەڵ بکەن، تاوانێکی زۆر گەورەیە بەرامبەر بە ئینسان و تەنانەت بە یاساش… لەوەش زیاتر تۆمەتبارکردنیان بەر لە دادگایی بە تێکدەر و سیخور و نۆکەری بێگانە… پوچی رۆڵی دادگا دەخاتە روو. 

ئەوەی لە دادگایی گیراوەکانی بادیناندا روویدا، رووی راستەقینەی دەسەڵاتی میلیشیایی خستە ڕوو، ئەو راستیەی نیشاندایەوە، کە ئەم دەسەڵات و دادگایە. لازم و مەلزومی یەکترین، بۆ پارێزگاری لە دەسەڵاتی رەشی بزوتنەوەی کوردایەتی و میلیشیاییەکەیان.       

ئاواز سامان :مافی خەلک، ئازادی مرۆڤ دادگەو داد، پێویستی بە تێگەیشتنێکی بە کۆمەلی و نوێنەراتیکردنە…ئەو تێگەیشتنەش لە کۆمەلگای ئێمەدا نیە،لۆیە هەموو یاساو رێسایەک بۆ بەرژەوەندی خۆیانە، ئێمە پێویستمان بە شۆرشێکی هۆشیارییە، …ئەمن ئەوە دەزانم کورد بێ کەسە، لۆیە دەبێت خۆی ببێتە کەسی خۆی و خۆی بگۆرێت.

 

نەجمەدین فارس :

لەبارەی ئازادی ڕۆژنامەگەری وە شتێکی سەیروسەمەرەنیە ئەمە جەوهەریه هەموو سیستەمێکی دەوڵەتی و دەسەڵاتەکانە لەسەرتاسەری دنیادا دەنگی تۆ تا ئەو شوێنە ئازادە ووتەکانی خۆت دەربڕیت کە دەست بۆ بەرژەوەندییەکانی سەرمایەداران و دەسەڵاتەکەیان نەبرێت و قسەیان لەسەرنەکەیت ئازادی بیروبڕوا ئەوەیە کەبتوانیت دەست لەهەموو شتە قەدەغەکراوە کان بدەیت کە ئازارییشی بدات بەشێوەیەکی لۆجیکانە ئەمە نەلەم هەرێمە هەیەو نە لەدنیای سەرمایەداری و دەسەڵاتە چینایەتیەکانی پێشووتر یشدا هەبووە . کاتێک دەسەڵات لەڕێگەی بیروبڕوای ئازادەوە دەخرێتە ژێر فشارەوە پەرچەکرداری دەبێت و داموودەزگا حکوومییەکان و دادگا کان و دادوەرەکانی لە دژیان بەکاردەهێنێت بەرگری لە سەروەت وسامانی خۆی دەکات و دەسەڵاتیشی پێدەپارێزێت بەهەرشێوەیەک و هەر کارێکی سەرکوتگەرانە دەخاتە گەڕ تابتوانێت بۆ ماوەیەکی درێژ تر بمێنێتەوە بەڵام ئەمەش ناتوانێت حەتمیەتی لەناوچوون کۆتایی پێبهێنرێت . ئەوەی لەبادینانیش ڕووی داوەو کورتکراوەیەکی پیشاندانی ڕووی ڕاستەقینەی دەسەڵاتی پاوانخوازی کۆمەڵێک سیاسی ئۆلیگارسی ڕاووڕوتکەری ئەم هەرێمە .

بــەھـــادیــن عــازەبــانــی  :

ڕێزو خۆشەویستیم بۆ ئەوانەی ھەوڵ ئەیەن بۆ بەرژەوەندی گشتی و بۆ بەدەست ھێنانی ئازادی ، ئازادی دەربڕین ، ئازادی بیروڕا ، وەلێ ھەر چەند دەڕوانین ئازادی بونی نی یە لە كوردوستانی باشور . ئەو ئازادیەی لەساڵانی ڕابردوو ھەوڵمان بۆ دەدا ئێستا كۆمەڵێ بەرپرسی نابەرپرس قۆرخیان كردوە ، لەھەموو دنیادا نەبوە و نابێت حكومەت لە ژێر ڕكێفی حیزبدا بێت یا پەڕلەمان یان دادگا بەھەمان شێوە نەبوەو نابێت . ئێستا ئەو ئازادیەی باسی لێوە دەكرێ تەنیا ناوی گەڕەكەكان و پاركەكانە لە شارەكان … وەك بینیمان پێش دادگایی كردنی ئەو چالاكوان و ڕۆژنامە نوسانە كە داوای مافی سەرەتایی بۆ سەرجەم مافخوراوان دەكەن بە ئاماژەی سەرۆكی وەزیران دادگاییەكە بەكۆتا ھاتبوو پێش وەختە … كەواتە ئەبێت ھەموان چاوەڕوانی ئەو نادادیەی دادپەروەرە نادادپەروەرانە بین بۆ حوكمی قەرەقوش ، ئەم دادگایانە پێمان دەڵێت ئێمەش ھەروەك ڕژێمی بەعس دادگایتان دەكەین بەبێ ھیچ تاوانێك تاوانتان بۆ دادەڕێژین ، لە باشوور ئازادی تەنھا بۆ ئەو پێنوسانەیە كە بۆ بەرژەوەندی حیزب و تاكی ناو حیزب دەنووسن لە گەڵ كۆمەڵێ شاشە بۆ خزمەت بە خۆیان و تێكدانی شیرازەی خێزان و بەر بڵاو كردنی بەدڕەوشتی ئازادی بۆ ئەمانەیە نەك بۆ تاك و گۆمەڵگا ، بەداخەوە ئازادی بونی نییە ،…. ئازادی گەر بونی ھەبوایە ئێستا ئێمە ئاوارەی وڵاتان نەدەبووین و لەوڵات دەربەدەر نەئەبوین .

‎كامەران لطیف :

سەربەخۆ نییە بەڵكو ئامڕازێكە بۆ سەركوت وكپكردنەوەی دەنگی ناڕازی ‎١٦ ئەم مانگە دادگای هەولێر بریاری ٦ ساڵ زیندانی بەسەر پێنج چالاکوان و ڕۆژنامەنووسی بادینان، بەپێی یاسای ژمارە ٢١ ساڵی ٢٠٠٣ بە تۆمەتی هەوڵدان بۆ تێکدانی ئاسایشی نەتەوەیییدا، سەپاند. ‎داسەپاندنی بڕیارێکی ئاوا قورس ئەو پەڕی نامرۆڤانەیەو لەهەمانكاتدا زۆر نادادپەروەرانەیە و ناڕەوایە چونكە تا ئێستا بەڵگەی پێویست نییە كە بیسەلمێنێت ئەم كەسانە تاوانێكیان ئەنجامداوە یاخود وەك سەرۆكی حكومەت لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا بە چەند ڕۆژێك پێش دادگایی تاوانباری كردن بە تیرۆرست و سیخوڕ !!

کە هیچ بەڵگەیەکی سەلمێنراو جگە لە چات و گۆڕینەوەی بیروڕاو زانیاری گشتی، لەبەردەست نییە، سەپاندنی شەش ساڵ بە سەر پێنج چالاكەوان ڕۆژنامە نووس سەڵمێنەری ئەو ڕاستتیە كە دادگاكان لە ژێر هەژموونی حیزب و بەرپرسەكاندا بریاڕی لەم شێوەیە دەردەكەن. …بە داخەوە دادگا لەم كەیسەدا زۆر بە ڕۆشنی یادگارییەتاڵەكانی سەردەمی بەعسی هێنایەوە پێش چاومان كە بە هەمانشێوەی ئێستا حكومەتی بەعس چۆن دادگاكانی لە بەرژەوەندی خۆی یەكلا دەكردەوەو وەبەكاری دەهێنا بۆ سەركوتی نەیارەكانی …. ‎دادگای ئەم دەسەڵاتە تاوانکارو میلیشیایە کە لە ماوەی ٣٠ ساڵدا، هیچ بەرپرسێکی حزبی و بنەماڵەیی لە سەر هیچ دزیی و تاوانكارییەك دادگایی نەكردوە ، لە كاتێكدا ڕۆژانە دەبینین سەروەت و سامانی ئەم وڵاتە دەستی بەسەردا گیراوە لە پێناو دووبنەماڵەدا تەخشان و پەخشان دەكرێت سەدان كۆمپانیای حیزبی و وەهمی دروستكراوە ئەم دادگایە هیچ هەڵوێستێكی نییە … ‎لە دوا ڕاپەڕینەوە هەزاران ژن بە دەلیلی ناموسی و پارێزگاری لە شەرەف بە قێزەونترین شێوە كوژراون دادگا نەك بەرگری نەكردووە بەڵكو تاوانباران بە ڕۆژی ڕووناك سوراونەتەوە …دەسەڵاتی میلیشیایی یەكێتی و پارتی دەیان كادریان تاوانبارە بە كوشتن و دزین و كاری جۆراو جۆر لە بەر ئەوەی لەپاڵ حیزبدان و حیزب بەرگریان لێ دەكات كەس بۆی نییە پێیان بڵێت سەروچاوت برۆیە ….دادگایەکی لەو چەشنە، نەک هەر بریارەکانی هیچ مەشروعیەتێکی یاساییان نییە، بەڵکو خۆی مەحکوم بەدادگایی کردنە ‎ئەم بریاڕەی دادگایە ، پێویستە ڕووبەڕووی دەنگی نارەزایەتی شەقام و هەموو ئینسانێکی سیاسی ئازادیخواز، رۆژنامەنووسان و لایەنگرانی مافەکانی مرۆڤ و ئازادییەکان ببێتەوە پێویستە ئەو دادوەرە بەڕێزانەی كە ویژدانی خۆیان نەفرۆشتووە هەڵوێستی جدی بنوێنن بۆڕیزگرتن لە یاسای شارستانی و پیشکەوتنخواز و گەڕانەوەی هەیبەت بۆ یاسا ، ئەم سزا بەعسیانەیە بەمۆری میلیشایەوە پێویستە هەڵبوەشێتەوەو سزادراوان و گیراوەکانیش قەرەبوو بکرێنەوە.

 

ڕەگەز کەمال هاوڕێکخەری ڕێکخراوی ١٧ی شوبات بۆ مافەکانی مرۆڤ

: بەدرێژایی سێ دەیەی رابردوو، مەودای ئازادی رادەربڕین لە هەرێمی کوردستان بەردەوام بەرتەسککراوەتەوەو هەر لە سەرەتا و دەستپێکی حکومرانی کوردی لە باشور و بەدیاریکراویش دەسەڵاتی پارتی و یەکێتی وەك دوو هێزی باڵادەست لەو بەشەی وڵات زنجیرەیەك تیرۆری سیاسییان لە کەسانی چەپ و ئازیخواز ئەنجامدا، ئامانج لێی لەناوبردنی هەموو ئەو دەنگە دلێر و ڕەنگە جیاوازانەبوو کە وەکو بەرهەڵستکارێکی خۆیان لێێان دەڕوانین. ئەم زنجیرە تیرۆرە سیاسیە بەردەوام بوو تاکو گەیشت بە تیرۆرکردنی ژمارەیەك رۆژنامەنوسی گەنجی بوێر و سەربەخۆ. هاوکات، تەواوی خۆپێشاندان و نارەزایەتی هاونیشتیمانیان لە هەرێمی کوردستان هەمیشە بە فیشەك وەڵامدراوەتەوە و بەهۆیەوە تائێستا دەیان خۆپێشاندەر شەهیدکراون و سەدانی دیکەش برینداربوونە. هەموو ئەوانە وایکردووە ئەو بەشەی وڵات بە یەکێك لە ناوچە مەترسیدارەکانی کاری رۆژنامەگەری و نەبوونی ئازادی رادەربڕین لەلایەن ناوەندەجیهانیەکانەوە هەژماربکرێت لە ڕیزبەندی ساڵانەی خۆیان. وەك لەمساڵدا پەیامنێرانی بێسنوری جیهانی عێراق و هەرێمی کوردستانی خستۆتە ناو لیستی ڕەش و ڕیزبەندی ١٦٢یەمین وڵاتی گرتووە لە کۆی ١٨٠ وڵاتی جیهان. هەوڵەکانی پارتی و یەکێتی دژبە ئازادیخوازان و دەنگە ناڕازیەکان تائێستا بەردەوامە و لەدواین نمونەشدا دەستگیرکردن و دادگاییکردنی ژمارەیەك رۆژنامەوان و چالاکوانی دەڤەری بادینان بوو کە بەیەکێك لە قێزەونترین سیناریۆ و کرداری پارتی دادەنرێت لەمێژووی٣٠ سالی حکومرانیان بۆیە هەرزوو کاردانەوەیەکی بەرفراوانی ناوخۆیی و ناوەندەجیهانیەکانی لێکەوتەوەو مەحاڵە جۆرە دادگاییکردنێکی روکەشی حزبی لەمجۆرە لەلایەن هاونیشتیمانیان و دنیای دەرەوە پەسەند بکرێت چونکە سەرلەبەری ئەو تۆمەتانەی ئاراستەیان کراوە لاوازن و بێ بەڵگەن جۆرێکە لە بە سیاسیکردنی کەیسەکە، وەك دوو رۆژ بەر لە دادگاییکردنەکە مسرور بارزانی بەر لە بڕیاری دادوەر بڕیاری لێدابوو. بەگوێرەی نزیکایەتیم لەو زیندانیکراوانە، ئەمجۆرە لە دادگاییکردنە وەکو تۆڵەیەك دەبینم لەبەرامبەر چاپکردن و بڵاوکردنەوەی گۆڤاری باشور لە ساڵانی نێوان ٢٠١١ بۆ ٢٠١٥ کە شێروان شێروانی سەرنوسەری ئەو گۆڤارە بووە و گوهدار زێباری ئەندام بووە تێیدا. ئەم گۆڤارە، سەرەتایەکی باش بوو بۆ هۆشیارکردنەوەی تاکەکانی دەڤەری بادینان و ئاشکراکردنی چەندین کەیسی تیرۆر و زیندانە نهێنیەکانی پارتی لەو دەڤەرە. هاوکات، ڕێکخراوی ١٧ی شوبات بۆ مافەکانی مرۆڤ کە تاکە ڕێکخراو بووە زۆرترین کۆنتاکتی لەگەڵ ناوەندەجیهانیەکان هەبووە و راپۆرتی جیهانی لەبارەی رەوشی ئازادی رادەربڕین لەهەریمی کوردستان بڵاوکردووتەوە کە شێروانی ئەندامێکی ئەو ڕێکخراوە بووە، ئەمەش یەکێک بووە لەو خاڵانەی کە شێروانی لێکۆڵینەوەی لەگەڵ کراوەو لەسەری دادگاییکراوە. بێگومان، هەموو ئەوانە بۆ پارتی وەك زەنگێکی مەترسیدار دەیبینێت و ئەمجۆرە لە هۆشیارکردنەوەو بەرفراوانبوونی دەنگە نارەزایەتیەکانی پێ هەزم ناکرێت کە وەك دەبینرێت دەڤەری بادینان کە بە قەڵای پارتی ناوزەند دەکرا، لەئێستادا ئەو دەڤەرە دەیان چالاکوان و رۆژنامەوانی بوێری بەرهەمهێناوە و زیاتر زیندووتر دەبیندرێت بەراورد بە ناوچەکانی دیکەی ژێر دەسەڵاتی ڕەهای پارتی.

 

Leave A Reply

Your email address will not be published.