دادگاکانی کوردستان، هەر وەک پەرلەمان، بووکەڵەی دەستی دەسەڵاتن!
ئەزیزان :سەبارەت بەئازادی ڕادەربڕین ودادگای کردنی چالاکوانانی ڕۆژنامەنووس وسیاسی ومەدەنی لەکوردستان.وەکو ماڵپەڕی ئەڵتەرناتیڤی شورایی،بەچەند بەشێک ڕاو سەرنجی هەڵسوڕاوانی کرێکاری وسیاسی وڕۆژنامەنووس ونوسەر وچالاکوانانی مەدەنی وهونەرمەند وڕۆشنیروشاعیر خەڵکی ناڕازی دژ بە سەرکوتی ئازادی ڕادەربڕین وەردەگرین لێرە بڵاوی دەکەینەوە.
فريد فرياد:
پرسیاریکی به جێیه ده ست خوش به لام ئه گه ر به کورتی وه لام بدریته وه ده سه لاتی بورژوا ناسیونالیستی کورد به ده ر نیه له فورم و قه واره ی سیسته می سیاسی ئابوری کومه لایه تی دونیای سه رمایه داری ئه مرۆ و ده وله ته کانی بۆیه له روانگه ی سیسته می سه رمایه چه مکی دیموکراسی و مافی مروڤ و ئه و دروشمه بریقه دارانه ی که به بێ له به رچاو گرتنى به رژه وه ندى گشتى پرس و ره زامه ندی و گه رانه وه بو رای خه لک و له چیوارچیوه ی یاسای په رله مان و ده وله ته كانيان گونجاندوویانه و به ناوی یاسا و ده ستووری به ڕێوه بردنی ولات ناوى ليده بن و پيده ڵێن دیموکراسی و مافی مروڤ ، بيجگه له به ر چاو گرتن و پاراستنى به رژه وه نديه كانى خویان چينى ده سه لاتدار كه
ته نيا ئامانجيان چه وساندنه وه ی چینی کریکار و زه حمه تکیش و که لکه کردنی سوود و سه رمایه ی زورتر به قازانجی که مایه تیه کی کار نه که ر و مشه خوره ، هیچی تر نیه . ده سه لاتی ناسیونالیزمی کوردیش هه ر له سه ره تای هاتنه سه رکاری له ژیر کاریگه ری و کارکردی راسته وخوی قه یرانه سیاسی ئابووری ولاته زلهیز و ناوچه یه کان بووه و به دریژایی میژوو و به تایبه ت له ۳۰ سالی رابروودا و به له به رچاو گرتنی کارنامه ی سیاسی ئه م ده سه لاتانه و خودی ده سه لاتی بورژوا ناسیونالیست ئیسلامی کورد ده بینین که دژی به رژه وه ندیه کانی خه لکی کوردستان هه نگاویان هه لگرتوووه . بویه گرتن زیندان و ئه شکه نجه و کوشتن پیچه وانه ی بنه ما راسته قينه كانى مافى مروڤه كه ئه م ده سه لاته مينيموميک بروای به ئازادی بیرو راده ربرینی خه لک نیه و به دریژایی ته مه نی و بو ده رباز بوون له و ئه و قه یرانانه ی که تیکه وتووه دژی هه ر تروسکایک له ده نگیکی نارازی په نا بو چه کی هه ره شه و سه رکوت ده بات و گرتنی ئه م پینج که سه له م ماوه یه دا به شیکه له و سیاسه تانه ی که دژی خه لکی ئازادیخواز په یره وی ده کات . پیویست به نموونه ناکات و کارنامه ی ۳۰ ساله ی ئه م ده سه لاته و هه موو حیزبه ناسیونالیست و ئیسلامیه کان ئه وه ی به ئیمه ی خه لکی ئازادیخواز و یه کسانیخواز سه لماندووه که له لای ئه مانه وه لامی بیرورای جیاواز ته شهیر ، ئیهانه ، سوکایه تی ، ناوزراندن ،
هه ره شه گرتن زیندان ئه شکه نجه و کوشتنه چونکه نه له هه گبه یاندا و نه له به رنامه و ئاسوی سیاسی کومه لایه تی ئه مانه دا بیرو رای جیاواز و نارازی هیچ جیگایکی نیه و له کوتایی دا له ناو بردنی فیزیکی گونجاوترین وه لامیکه که به به رامبه ره که یان ده یده نه وه .
هێرۆ عزیز :
پارتی وه ک ده سه ڵاتدارێک به بریاری زیندانێکردنی رۆژنامه نوسان و چالاکوانان مافی مرۆڤی پێشێلکرد کاتێک پارتی سیاسه ت و ئابوری به هه ڵه ده کات یان خاکی خۆی پێشکه ش به داگێرکاران ده کات مافی هه ر مرۆڤێکه که ره خنه بگرێت له م ده سه ڵاته ئه مه تێرۆرستی نیه به ڵکو مافی سه ره تاێی هه ر مرۆڤێکه ئه که ر تۆ ئه م مافه به تێرۆرستی ده بێنی جیاوازی تۆ له گه ڵ ده وڵه تی ئێران و تورکیا چیه ده وڵه تی تورکیاش به و شێوه یه له ژێر ناوی ئازادی سه ربه خۆی و نیشتێمان په روه ریدا هێرش بۆ ئۆپۆزسیونی خۆی ده کات وپێیان ده ڵێت ئێوه تێرۆرستن پارتی هه وڵده دات زێندانه کانی خۆی وه ک زێندانه کانی تورکیا به روژنامه نوسان چالاکوانان پربکاته وه له ئێستادا هه ر چی مامۆستا ئه کادمیست کاسبکار خوێندکار پارێزه ر و په رله مانتاره ده بێت باش بزانن ئه مڕۆ ئه وان به تێرۆرست ده ناسڕینن سبه ی ئێوه تێرۆرستن ئه مه ده ستپێکه ئێستا هه ڵوێست نه بێت و به ده سه ڵات نه ڵێن تۆ هه ڵه ی سبه ی ئێوه ش ببن به تیرۆرست له لاێ ده سه ڵات که س نابێت راست نیه.
کۆسالان ڕەشید هەورامی :
له باره یی حزبه کانی بزوتنه وه یی کوردایه تی ناسیێنالیسته وه زۆرووتراوه له سه ریان الاحزابی قه ومی ته نهازمانی گفتوگۆیان جیاوازه وهه مووسیاسه ت ئه جێندایان وه کویه کەبه درێژایی دروست بوونی ده وڵه تی عێراقه وه ئه حزابی قه ومی به عه ره بی وکوردیه وه هیچ نه ماوه به م ووڵاته یی نه که ن ئه م حزبه کوردیه ناسیۆنالیستانه له پێناومانه وه ی مانه وه یی خۆیانداهه مووڕه شبگیریه ک ئه که ن ده رهه ق به گه ل به تایبه ت به رانبه ربه که سانی دڵسۆزونیشتمان په روه ر.ئه م ده سه ڵاته وائه زانێ ڕووناکی به ری ده گیرێ ئه وه ش مه حاڵه وه هیچ جیاوازیه کیشیان نیه له گه ڵ ئاخونده کانی ئێران وتورکیایی الاخوانجی فاشیدا .به رێزان ئه بێت چ شتێک له م حزبه قه ومیانه چاوه ڕێ بکرێ تۆبڵێی ببنه وه به ماندێلاوغاندی تێکۆشه رنه خێر له به رئه وه ئه رکی سه رشانی شیوعیه مارکسیه لینینه کان وکومه نیسته کان وهێزه کرزیکاریه کانه به جدی بێنه مه یدانه که بۆڕێکخراوکردنی ئه وگه له چه وساوه یه وئاماده یان بکه ن بۆشۆڕشێکی کۆمه ڵایه تی یه کجاره ک.
محەمەد بینای :
ئەو بابەتەی بەڕێزتان لەم کات و ساتەدا قسەو باسی زۆر هەڵ دەگرێت بەڵام من زۆر بە کورتی دەس دەخەمە سەر برینەکان چەند بە ئازاریش بێت .ئەگەر ئەم دەسەڵاتە کە ۳۰ ساڵە حوکم دەکات و تروسکایی پاراستنی ئینسان و خاک و نەتەوە و کارگە و پێداویستیەکانی مرۆڤی لابوە بۆ هەموو حیزب و ڕێخراوەکان بەشداریان نەکرد بە قەبارەی خۆیان وە لە مەیدانی عەمەلی هەوڵی فراوان کردنی خۆیان بدایە بە خزمەت گوزارییە سیاسی و مرۆییەکانی خۆیان بۆ کۆمەڵگا و ئامادەکاری بۆ هەڵبژاردنەکانی دواتری خۆیان .سەرنجی زۆر بەی کۆمێنتەکانم داوە کە دەسەڵاتی گەندەڵ و مافیا تاوان بار دەکەن .
ڕاستە دەسەڵاتی مافیا بەرپرسیاری یەکەمە و دەستی لێ شۆراوە ئەی بەر پرسیاری دوەم لە ئەستۆی کێیە ؟ هەر وەک دەڵێن ئاگرە سورە لە خۆم دوورە هەموو ئەو هاوڕێیانە کەوا دەڵێن هەر لە سەردەمی شاخ باوەڕیان بە شۆڕش و خەباتی چەکداری و ئیداری دەسەڵاتی بنەماڵەیی مافایایی ترسنۆک و بە کرێگیراو نە بوە . ئێستا خێرە بە هۆی ئەو ناعەدالەتی و بێ یاساییەی لە کوردستاندا ڕویداوە هەموو تاوانەکە دەخەنە ئەستۆی ئەو حکومەتە گەندەڵ و مافیا و بە کرێگیراوی دووژمن خۆ ئەوە یەکەم و دوەم کاری نایاسایی نیە کە کراوە بەڵکو هەزاران جار گرتن و کوشتن و کاری نایاسای کراوە . دەی پێم بڵێن ئەمانەی لە خوارەوە باسیان دەکەم لە ماوەی ۳۰ ساڵی حوکمڕانی دەسەڵاتی بنەماڵەی گەندەڵ و خۆفرۆش چیان کردوە ؟ لە خەیری قسە و تەعلیق و ڕەش کردنەوەی وەرەقە و مەژخوڵ کردن و چەواشە کاری کۆمەڵگا .کە هەر لایەنێک و کەسایەتیەک بۆ بەرژەوەندی خۆی دەڵێت و دەنوسێت خۆ ئەگەر خوێنەر و بیسەر هاوڕای فکری ئەو نەبوون ئەوا نەیاری ئەوانیت یان نەخوێندەوار و نا ڕۆشنبیری . ئەو هەموو حیزبە کە ڕابەریان هەیە و خۆیان بە بەدیلی دەسەڵات دەزانن.ئەو هەموو ڕێخراوە کە سەرپەریشتیاری و ناویان هەیە.ئەو هەموو دەورییەی پەڕلەمانەکان کە بە دەنگی خەڵک چوون بۆ دیوەخان. ئەو هەموو چەپ و کۆمۆنیستە کە خۆیان بە ڕۆشنبیر و سیاسی تر دەزانن لە ئاستی کۆمەڵگادا.هەموو ئەمانە دکتۆر ، حاکم ، ئەندازیار ، محامی ، مامۆستا ، هتد ئەو هەموو ڕۆژنامە نوس و نوسەران و هونەرمەندانە.ئەو هەموو شۆڕشگێڕ و چالاکوانانە .هەتا دوایی من پێم وایە ئەوانەی کە لەسەرەوە باسم کردوون تاوان باری دوو هەمن ! چونکە ئەوانە بوونەتە هێز و قەڵغان بۆ مانەوەی دەسەڵاتی بنەماڵەی گەندەڵ و مافیا ، لەم ڕوانگانەوە کە زۆر بەیان بۆ پۆست و پارە و خۆشگوزەرانی خۆیان فرۆشتوە هەندێکیشیان بێ دەنگ و بێ هەڵ وێستن بۆ مانەوەی خۆیان .
جاران پەڵتەچی و ماستاوچی کەسانی نەخوێنەدەوار بوون لە ڕووی نەزانی و ناوشیاری .بەڵام ئێستا لە سەردەمی تەکنەلۆژیادا پاش ئەو هەموو ساڵی ماندوو بوونی خوێندن و زانست و یاسا و ڕۆشنبیریاندا بوون بە پەڵتەچی و ماستاوچی دەسەڵاتی بنەماڵەی نەخوێندەوار بۆ پارە و پلەی دەسەڵاتیان . دوا نموونەیان ئەو حاکمە پەڵتەچیی و بکرێگیراوە بوو، بۆ چارەسەری ئەم وەزعە نەخوازراوە پێویستی بە یەکگرتن و یەکڕیزی هەموو ئینسانێکی ئازادی خواز و شۆڕشگێر و سیاسی هەیە. گروپێکی سیاسی بۆ ئیدارەو بەڕێوەبردن .وە چەند گروپێکی شۆڕشگێر بۆ ڕووبەڕوو بوونەوە بە هاوکاری هەموو دەنگ و ڕەنگە جیاوازییەکان و نا ڕازییەکان.
تێبینی: کەسانی سیاسی و شۆڕشگێر ئەو کەسانەن کە بۆ بەرژەوەندی گشتی خەبات دەکات تا سەرکەوتن. نەک بۆ خۆ دەرخستن و ناوبانگ ئەوەی کە ئێستا دەیبینین و دەیبیستین پارچە پارچە بوون و گوێنەگرتن لە ڕاو بۆ چونی یەکتری بە بیانووی سیاسی و بەرژەوەند پەرستی تاک کەسی کە بۆتە هۆی دوور کەوتنەوە لە یەکتری و نە مانی متمانە. کە ئەو کارو کردەوانە وای کردوە کە دەسڵات ترسی لە خۆپیشاندن و قسە و نوسراوەکان و هێزی ئێوە نەبێت وە ئەو هەڵوێست و کارانەی ڕابووردوو تان لە بەرژەوەندی دەسەڵاتی سەرمایەداران دیکتاتۆرەکانە وە دژی خواست و ئاواتەکانی کرێکاران و هەژارانە .دوا پەیامم شەرمە بۆ ئەو کەسانەی کە خۆیان بە ڕۆشنبیر و سیاسی دەزانن و ئەم ووشە نەشیاوانە بە کاردێنن بەرانبەر کۆمەگا کە خۆیان ئەندامی ئەو کۆمەگایەن و بەرپرسیاریان لە ئەستۆدایە وەک کۆمەڵگا ناووشیارە ، کۆمەڵگا وەک مێگەل وایە ، کۆمەڵگا گەمژەیە ، کۆمەڵگای ناوشیار سەرکردەی گەمژە بەرهەم دێنێت .هتد یان ئەگەر کەسێک کتێبی مارکسی نەخوێندۆتەوە و پەیامی کۆمۆنیستی نەزانێت باسی سیاسەت نەکات چونکە دەبێتە قشمەر ..منیش لە وەڵامدا دەڵێم بە ڕیش نیە بە ئیشە ڕۆژگار ئەوەی سەلماندوە کە کێ سیاسیە و کێ بۆتە قەشمەر .
خەرمان سابیر :
بەداخەوە هیچ ئازادیەکی فکری و رەخنەیی لە باشوری کوردستان نابینم و نیشە بگرە زۆر داڵپۆسێنەرن.بەراستی دەسەڵاتێکە بە بنەماڵەو موعارەزەشەوە هەموویان یەک عەقڵیەتی کۆێخاییان هەیە.زۆر بەداخەوەم بۆ ئەو کۆمەڵە گەنجە ئەو چەتانە ئەزانن ئەوانە گەورەترین هیزی فیکرن دژیان بۆیە بەو شێوە نادادپەروەییە دادگایی کران تەنها خەمی گەورەی من ئەوە ترسم لەوەیە بەشێوە چەپەڵییەکەی خۆیان لە ناویان دەن و بڵێن خۆیان کوشتوە هیوادارم هەرچ رێکخراوێک هەیە زوو بە هانایانەوە بچن .ئەو دەسەڵاتە نایەوێت ئەو هزرانە هەبێت ئەیانەوێت شێخ و مەلا سەرداربێت.
سامان جەلال :
ئازادی ماف و به‌هایه نابێ پێشیل بكرێت ئازادی بیرو ڕا، یه‌كێكه له كۆڵه‌كه هه‌ره سه‌ره‌كيیه‌كانی دیموكراسیه‌ت و مافه، پێویسته بۆ هه‌موو مرۆڤێك ده‌سته‌به‌ر بكرێت، ئێمه‌ی كورد له هه‌ر گه‌لێك زیاتر قوربانی ده‌ستی دیكتاتۆریه‌ت و پێشێلی ئازادین له‌لایه‌ن ڕژێمه‌كانی پێشووی عێراقه‌وه، بۆیه ناكرێت ئێستا له‌ناوه‌وه‌ی خۆمان و له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵات دارانه‌وه ئازادی پێشیل بكرێت. كورد ده‌بێ له‌هه‌ر شتێكی ئه‌م دونیایه زیاتر ده‌ست به‌ئازادی بیروڕاوه بگرێت، چونكه به‌و شێوه سومعه‌تی له ئاستی نێوده‌وڵه‌تی ده‌پاریزێت. بۆیه ئه‌و بڕیاره‌ی دادگای هه‌ولێر دژی چالاكوانانی بادینان جێگای نیگه‌رانی و ڕه‌خنه‌ی هه‌موومانه و پێویسته دادگای ته‌میز ئه‌و بڕیاره هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه، چالاكوانه‌كان ده‌ستبه‌جێ ئازاد بكه‌ن.
مستەفا باهیر :
گەر ئەمڕۆ بەرامبەر زیندانیانی بادینان بێدەنگ بین، سبەینێ سەرەی ئێمەش دێت
ماوەی ٣٠ ساڵە کۆمۆنیستەکان دەڵێن لەکوردستاندا شتێک نیە بەناوی سەروەریی یاسا و دادگایەک نیە کە بۆ هەموان یەکسان بێت. ئەو یاساو دادگایەی کە هەیە تەنها داردەست و ئامرازێکی سەرکوتکەرە بەدەست دەسەڵاتەوە بۆ کپکردن و نەهێشتنی دەنگە ناڕازیەکان وبەدەستهێنای ئامانجەکانی خۆیان.
رووداوەکەی ڕۆژی ١٦ی شوباتی ٢٠٢١ لە دادگای ٢ی هەولێر جارێکی تر ئەو قسەیەی ئیمەی پشتراستکردوە. ئەویش دوای دەرکردنی بڕیاری سزای شه‌ش ساڵ زیندانیكردنی به‌سه‌ر چەند ڕۆژنامه‌نوس و چالاوانێکی ناوچەی بادینان،کە پێشتر لە لایەن مەسرور بەرزانیەوە بە “سیخور” و “تێکدەر” ناوزەندی کرابوون. هەربۆیە ئەم بڕیارەی دادگای هەولێر، جگە لە سزایەکی سیاسی کە سەپەێنراوە بەسەر کۆمەڵێک لەو ئینسانانەی کە ناڕازین بەدەسەڵاتی بزوتنەوەی کوردایەتی، هیچیتر نیە.
دەسەڵاتی ناسیۆنالیزمی کوردی لەماوەی سێ دەیەی دەسەڵاتداریەتی خۆیدا کارنامەیەکی ڕەش و دژی ئینسانیان تۆمارکردووە. بەهەموو شێوەیەک سەرکوتی خەڵکی هەژاری کوردستانیان کردوە، هەرکەس رەخنە یاخود دەنگی ناڕەزایەتی بەرزکردبێتەوە سەرکوتیان کردوە. لە ڕێگای تیرۆر و ڕفاندن و بێسەروشوێنکردنی دەیان کەس لە ڕۆژنامەنوسان و هەڵسوڕاوانی سیاسی و کۆمۆنیست، یان لە ڕێگای کوشتن و تەقەکردن و شەقوەشاندن لە خۆپیشاندەرانی بەرهەقی خەڵکی بێکارو هەژارو برسی. زۆر جاریش ڕێگای یاساو دادگایان گرتوە بەدەستەوەو فایلیان بۆ دروستکردون و سزای زیندانیکردنیان بەسەردا سەپاندون.
هەموو ئەمانە نموونەیەکی کەمن لەو تاوانانەی کە دەسەڵاتی ناسیۆنالیزمی کورد و حزبە ئیسلامیەکان لەماوەی ئەم ٣٠ی ساڵەی دەسڵاتیاندا، بەهێزی چەک و بە زۆر سەپاندویانە بەسەرکرێکاران و هەژارانی کوردستاندا. پارتی ئەم جارە بەبێ هاوکاری حزبەکانی ناو حکومەتەکەی، تەنانەت بەبێ ئەوەی پێویستی بە بەڵگە هەبێت لە دادگایەکی بەعس ئاسادا سزای زیندانیان بۆ ئەو چالاکوانە سیاسی و ڕۆژنامە نوسانە بڕیەوە کە بۆ بژێوی ژیانی خۆیان و هاوڕێکانیاندا هاتونەتە مەیدان. لە ترسەی خرۆشان و هاتنەمەیدانی ناڕەزایەتی جەماوەری بەهۆی ئەو قەیرانەی کە دەرگیری حکومەتەکەی مەسرو بارزانی بووە. بۆیە دەست بۆ هەموو سەرکوتێک دەبات تا بتوانێت جەماوەر بێدەنگ بکاو فەزای ترس و تۆقاندن بەسەر کۆمەڵگادا بسەپێنێ.
لەبارەی ئەو تۆمەتانەش کە دادوەرەکان بۆ ئەم کەیسەیان هەڵبەستووە،گوایە ئاسایشی هەرێم تێکدراوە. ئەوا نەک هەر خەڵکی کوردستان تەنانەت خودی ئەندامان وسەرانی پارتی خۆشیان دەزانن کە ئەم جۆرە تۆمەتانە چەند پوچ و بێبنەمان.. خەڵکی کوردستان باش دەزانن ئەوەی کە ئاسایشی هەرێمی کوردستانی تێکداوە، بەرپرسان و کوڕی بەرپارسانن . ئەوانەشی کە سیخوری دەکەن بۆ وڵاتانی دەرەوە و دەستیان لەگەڵ دەوڵەتانی ناوچەکە تێکەڵکردووەو حزبەکانی ناسیۆنالیستی کوردو حزبە ئیسلامیەکانن. لە ڕاستیدا ئەوەی کە دەبێت دادگایی بکرێت و سزای تاوانەکانی وەربگرێت، خودی ئەم دەسەڵاتەو بەرپرسانیەتی.
خەلکی کوردستان دەبیت بەرامبەر بەم تاوانەی کە دادگای ٢ی هەولێر لە ژێر فەرمانی سەرانی پارتیدا پێ هەستاوەو دەرهەق بە چلاکوان و ڕۆژامەنوسانی بادینان دەنگی ناڕەزایەتی بەرزکەنەوە. ئەم دادگاییە سەرکۆنەو شەرمازار بکەن. بێدەنگی لەم تاوانە دەستی سەرانی حزبە کوردیەکان ئاواڵەدەکات بۆ سەرکوتکردنی هەمو دەنگێکی ناڕازی .هەروەه وەک مارتین نیمۆلەر (١٨٩٢- ١٩٨٤) لە وتە بەناوبانگەکەیدا دەڵێت:
کاتێک نازیەکان کۆمۆنیستەکانیان سەرکوتکردن، من بێدەنگ بووم چونکە کۆمۆنیست نەبووم، کاتێک سۆسیالدیموکراتەکانیان زیندانیکردن، ىیدەنگ بووم ،لەبەر ئەوەی سۆسیالدیموکرات نەبووم،کاتێک سەندیکالیستەکانیان سەرکوتکردن،ناڕەزەیەتیم دەرنەبڕی ،لەبەر ئەوەی سەندیکالیست نەبووم. کاتێک جووەکانیان سەرکوتکردن، بێدەنگ بووم، لەبەر ئەوەی جوولەکە نەبووم.کاتێک کە خۆمیان سەرکوتکرد،کەسێک نەمابوو توانای ناڕەزایەتی دەربڕینی هەبێت.
بۆ یە پێویستە لەسەر هەمو ان دژی ئەم پیلانەی پارتی بوەستینەوە کە دەیەوێت لە ڕێگای دادگاوە سەرکوتی هەمو دەنگێکی ناڕازی بکا. بۆیە دەبێت هەمو هەوڵی خۆمان بخەینە کار ، بۆ هەڵوەشانەوەی ئەم بڕیارەی دادگای هەولێر تا ئازادکردنی دەستبەجێی هەموو گیراوەکان.
بکر حاجی :
دادگایکردنە،دادگایەکی قانونی نەبو،بەڵکو سیاسیانە بو و بەو مەبەستەش ئەنجامدرا تا ئەو نیمەچە ئازادیە پەراوێزەش کە هەیە زیاتر لە قالب بدرێ و ببێتە نمونەیەک بۆ چاڵکوانان و بیرورای ئازاد و بێدەنگ کردنی خەڵک بە تایبەتی لە ناوجەی بەهدینان،چونکە ئەو ناوجەیە تاپۆیە لەسەر برادەرانی پارتی و هێلی سورە،رەنگە چاڵاکوانەکان لە دەڤەرێکیتری هەرێم بونایە ،رەنگە ئەو تۆمەتیان ئاراستە نەدەکرا و راپێچی پێش دادگاش نەدەبون.بەڵام بەگشتی پەیامێکە بۆ خەڵکانی ویلایەتی کوردستان.
کامل احمد لە ئاڕاستەی مارکسیستی هاوچەرخ :دادگاکانی کوردستان، هەر وەک پەرلەمان، بووکەڵەی دەستی دەسەڵاتن!
ڕۆژی سێشه‌ممه بەرواری ١٦ ی شوباتی ٢٠٢١ و دوای دو ڕۆژ له‌دانیشتنی دادگا، دادگای 2ی هه‌ولێر سزای شه‌ش ساڵ زیندانیكردنی به‌سه‌ر هه‌ریه‌ك له ڕۆژنامه‌نوسان و چالاكوانانی بادینان (شێروان شێروانی، گۆهدار زێباری، شڤان سەعید، ئەیاز کەرەم‌و هاریوان عیسا) دا سه‌پاند.
ئەم دادگاییکردن و سەرکوتکردنە بێپەردەیەی پارتی و تۆمەتهەڵبەستن بۆ دەستگیرکراوان بە توندی سەرکۆنەدەکەم و دەبێت بە ڕیزی یەکگرتوو ڕێکخراوامان بەرامبەری بوەستینەوە و دەسەڵاتی پارتی و یەکێتی و ئەحزابی دەسەڵاتداری بورژوازی کورد بسپێرین بە دادگای جەماوەری بێبەش و ناڕازی کوردستان. هاوکات دەبێت هەموو زیندانیکراوەکان ئازادبکرێن و لەژێر مەنگەنەی حزبدا بهێنرێنە دەرەوە.
من دەمەوێت لە وەڵام بە پرسیارەکەی ئێوەدا زۆر بە کورتی لە سەر دوو تەوەرە ڕابوەستم و تاوتوێی بکەم؛ یەکێکیان پێششێلکردنی ئازادی سیاسی و ڕادەربڕینە وئەوی تریشیان مەسەلەی دادگا و دەسەڵاتی دادوەری و چاوەڕوانیەکانە لێی لە کوردستان دا.
من پێم وانیە لە کوردستان دا ئازادی سیاسی و ئازادی ڕادەربڕین و ڕۆژنامەگەری بوونی هەبێت، تا باس لە پێشێلکردنیان بکەین. ئەوەی کە لە کوردستان بوونی هەیە خۆ خاڵیکردنەوەیە. خاڵیکردنەوەی ڕق و توڕەیی خەڵکی کوردستان و بەرنەکەوتنیانە لەگەڵ دەسەڵاتی ئەحزابی سیاسی دەسەڵاتداردا. تۆ سەیری ئەو هەموو دەزگا زەبەلاحە میدیایی و ڕۆژنامەوانی و ڕاگەیەندنانە بکەن لە کوردستان دا. سەیری ئەەو هەموو ئیمکاناتە زۆروزەبەندە بکەن کە خراوتە خزمەتی ئەو هەموو دەزگایانە، کە گوایە لە دەرەوەی دەسەڵاتی حزبی پارتی و یەکێتی دان. تۆ سەیرکەن دەزگا ڕاگەیاندنەکانی بە ناو حزبە ئۆپۆزیسیۆنەکان یان بێلایەنەکان چ ژەهراوێک دەرخواردی کۆمەڵگا دەدەن لەژێر ناوی ئازادی ڕادەربڕین و سیاسی دا. سەیرکەن چۆن هەریەکەیان دەیان و سەدان بەرنامەی لێبوکی و گاڵتەئامێزیشیان هەیە بۆ خاڵیکردنەوەی ئەم ڕق و بێزاریەی خەڵک بە رامبەر دەسەڵاتدارانی سەرمایەداری کوردستان و بۆ کۆمەک بە هاوچینەکانیان. ئیغراق نیە گەر بڵێم ئەم دەزگا و شێوازە لە ڕاگەیاندن ئەگەر خزمەتێکی زیاتری بە دەسەڵات و پایەکان و بەرژەوەندی ئەم دوو کۆمپانیا گەورەیەی سەرمایەداری نەکردبێت، ئەوا هیچ کەمتریان نەکردووە. ئەحزابی ناسیونالیستی کوردستان هیچ کاتێک ئازادی سیاسی یان بە ڕەسمیەت نەناسیوە تا ئێمە بێین باس لە پێشێلکاریەکەی بکەین. ئەوان هەر ئەوەندە بێدەنگ بوون یان دانیان بەخۆیاندا گرتووە کە زیانێکی بۆ “پەزەکان” نەبێت. بۆیە ئەوان هەمیشە لە بۆسەدابوون بۆ پاراستنی بەرژەوەندییە چینایەتیەکانی خۆیان و وەک دەسەڵاتێکی چنگ خوێناوی و هاری سەرمایەداری ئامادەبوون نەک ڕۆژنامەنووسان، بەڵکو خەڵکی ناڕازی کوردستانیش لە خوێنهەڵکێشن، هەر کاتێک دەنگی ناڕازی هەڵبڕیبێت بەرامبەر بە تاڵانبردنی سەروەت و سامانی کۆمەڵگا و هاتبێتە مەیدان و شەڕی ڕاگەیاندبێت لە گەڵیاندا بۆ گێڕانەوەی بۆ خاوەنە ئەسڵیەکانی کۆمەڵگا کە خودی پڕۆلیتاریا و خەڵکی بەشمەینەتی کوردستان خۆیانن.
هەروەک چۆن پەرلەمان بووکەڵەیەکە و بەشێکە لە دەسەڵاتی بورژوازی، بە هەمان شێوەش دادگا و دەسەڵاتی دادوەریش، بە تایبەتی لە کوردستاندا، بەشێکە لەم دەسەڵاتە. دادگاکانیش وەک هەموو دامودەزگاکانی تر دروستکراوی خۆین و بۆ بردنەپێشەوەی بەرژوەندیەکانی خۆی و سەپاندنی دەسەڵاتی زیاتری بەسەر کۆمەڵگادا بەکاریاندێنێت تا بتوانێت چینەکەی لە قازانج و پارەوپولی زیاتر بەهرمەندبکات و بەهەر شێوازێکیش پێویستی کرد پارێزگاریی لێبکات. بۆیە جارێک بە دەزگا سەرکوتگەریەکانی ئەم کارە دەکات و ڕاستەوخۆ هێزی سەربازی و میلیسشیایی خۆی بەکاردێنێت، و لە شوێنێکی تردا پەرلەمان و، وا دیسانەوە جارێکی تریش لە ڕێگای دادگا و سیستەمی دادوەری یە ئەم کارە دەکات. بە کورتی بڵێم ئەوە ژێرخانی ئابوری کۆمەڵگایە کە سەرخانە ئابوریەکەشی دیاریدەکات. ئەوەی لەم نێوەدا بەرگوێ دەکەوێت شین و شەپۆڕی کۆمەڵێکی زۆر بە ناو ڕۆژنامەنووس و چاودێر و هەڵسووڕاوی سیاسی یە کە شین بۆ دەسەڵاتی دادوەری دەکەن و دەیانەوێت بڵێن کاری خۆی سەربەخۆیانە ناکات. ئەم دەسەڵاتە دادوەری یە دەسەڵاتی چینی بورژوازی و سەرمایەدارانی کوردستانە و بۆ پارێزگاریکردن لە دەسەڵاتی ئەوان دانراوە. نیشاندانی هەر جۆرە دوودڵیەک لە بەرامبەر ئەم ڕاستیەدا یان نەبینینی، خۆڵکردنە چاوی خەڵکی کوردستانە و گومڕاکردنیانە بەم دەسەڵاتە دادوەری یە حزبی و چینایەتیە. ئەمانە مووچەخۆری دەسەڵاتن و دەسەڵات بۆیە پارە و ئیمکاناتی لەبەردەست داناون بۆ ئەوەی بەرژەوەندیەکانیان بپارێزێت. خاڵێکی تر ئەوەیە کە ئەو یاسا و ڕێسایانە کامانەن کە کاریان پێدەکرێت تا پێمان وابێت دەسەڵاتی دادوەری کوردستان دەتوانێت “داوەر” بێت لە جێبەجێکردنیاندا. هەموو یاساکان تا سەر مۆخ کۆنەپەرستانە و دژی ئینسانین و بۆ لە قاڵبدانی ئینسانەکان دانراون و جێگەیەکیان بۆ بانگەوازی هەندێ کەس و لایەن بۆ دادوەران و سیستەمی دادوەری تیا نیە بۆ ئەوەی دادگاییەکان عادیلانەبن.
ئەم دەسەڵاتە دەبێت لە دادگای جەماوەری خەڵک دا دادگاییبکرێت و خۆی تاوان بارە. تاوانبارە بە دزینی سەروەت و سامانی کۆمەڵگا و خڕکردنەوەی لە دەستی چنگێک سەرمایەداری چاوچنوک و کۆمپانیای حزبی دا. تاوانبارە بەوەی کە هەموو دامودەزگا خزمەتگوزاریەکانیشی خستۆتە خزمەتی ئەم کۆمپانیا حزبیانە و پەردەپۆشی هەموو دزی و تاڵانیەکانی ئەوانی پێدەکات و ئەم جارەیان نۆرەی دادگایە کە ئەم ڕۆڵەبگێڕێت. ئەمە نە یەکەم جاریشە و نە دوا جاریش دەبێت کە دادگا ئەم ڕۆڵە لەیبوکە بۆ سەرمایەدارانی کوردستان بگێڕێت. بۆیە ئەم دەسەڵاتە نەک مافی دادگاییکردنی هیچ کەس و ڕۆژنامەنووسێکی نیە و هەموو یاسا و دادوەریەکانی پووچە، بەڵکو دەبێت خۆی ڕووبەڕووی دادگای شۆڕشگێڕانەی پڕۆلیتاریا بێتەوە و هەموو ماف و پێداویستیە زەوتکراوەکانی کۆمەڵگایان لە چنگ دەربهێنرێت و کۆتایی بە دەسەڵاتیان بهێنرێت. ئا لێرەوەیە کە چیتر شیروان شیروانیی و هاوەڵەکانی و هەموو ئەوانەی کە لە بەرامبەر دەسەڵاتی ئەم حزبانەدا دێنە مەیدان لە سەر ئازادی ڕادربڕینی سیاسی و ڕۆژنامەوانی بێ قەید و شەرت دا، جێگایان زیندان نابێت. بۆیە تا لە دەسەڵاتدابوونی ئەمانە، باسێک لە سەربەخۆیی دادگا و دەسەڵاتی داوەری و ڕێکخراوەکانی چواردەوریان باسێکی پووچە.